بستر طرح
ویلای شمس در یک زمین کشاورزی (باغ) طراحی شده است. کارفرما جهت تأمین فضای خصوصی و دورتر از محیط باغ و محل اسکان کارگران، فضایی به مساحت تقریبی 6000 مترمربع را جهت احداث ویلا و محوطه‌سازی در نظر گرفت. برای کنترل آبیاری باغ، کارفرما نیازمند احداث استخری به ظرفیت 2500 مترمکعب بود که همزمان با مراجعه به طراح و سفارش طرح، اقدام به شروع عملیات خاک‌برداری استخر در محدوده‌ی فضای خصوصی مذکور کرد. در این راستا نظر طراحان پروژه نیز به کارفرما ارائه شد و به این ترتیب، استخر به شکل U در نظر گرفته شد و فضای میانی آن به مساحت 395 مترمربع به محل احداث ویلا اختصاص یافت. در طول زمان احداث پروژه، کارفرما اقدام به ساخت یک استخر دیگر به ظرفیت 1800 متر مکعب در ضلع جنوبی پروژه نمود.
ایده‌ی طراحی
شرایط مکانی پروژه (اقلیم گرم‌وخشک و قرارگیری بنا در میان آب) فرصت بازخوانی معماری کوشک را برای معمار این پروژه فراهم آورد. بر این مبنا، دغدغه‌­ی اصلی گروه طراحی ضمن فراهم کردن شرایط آسایش در دل کویر، ایجاد ارتباطی معنادار با معماری ایرانی و کوشک بود. در طراحی این بنا سعی گردیده مفاهیم پایه در معماری کوشک را اقتباس و آن را به زبانی امروزی بازگو کنند.
تضاد میان پر و خالی، نحوه‌ی اتصال فضای تهی داخلی با مرز ساختمان و بیرون، حفظ هندسه‌ی کلی و تمامیت قابل ادراک، تأکید بر فرایند ورود به ساختمان و ایجاد تنوع فضایی و دیده‌ای متقاطع در فضاهای بسته و نیمه‌باز از موارد مورد نظر در طرح پروژه بوده است. جهت دست‌یابی به تمامیت در طرح، از شکل مکعب با تأکید بر هندسه‌ی چهارتایی (4 دیوار جانبی) استفاده شده است. مکعبِ شکل‌گرفته از اتصال این چهار دیوار، پوسته‌ای است برای جمع‌آوری فضاهای نیمه‌باز و بسته‌ی درون، زیر یک سقف و ایجاد تمامیت بنا. برای دست‌یابی به تنوع فضایی و دیده‌ای متقاطع، از تغییر ارتفاع در تراس‌ها و ایجاد وید در فضای داخل استفاده شده.
برای تأکید بیشتر بر تضاد پر و خالی، جنس پوسته‌ی فضاهای داخلی (آجر تیره) متفاوت از مصالح مکعب اصلی (سیمان و رنگ سفید) در نظر گرفته شد. در هر سطحی از سطوح داخلی که به مرزهای بیرونی مکعب اصلی نزدیک شده است، ضمن ایجاد پیوستگی با سطوح مکعب، از مصالح مکعب اصلی بهره گرفته شد.
در طراحی این بنا از قرار دادن فضای تهی داخلی در مرکز هندسی و تقلید از نمونه‌ی سنتی کوشک پرهیز شده است. در عوض، سطوح نیمه‌باز به شکل چند L متقاطع در ضلع‌های شمالی، شرقی و جنوبی پروژه ساماندهی شده‌اند، به نحوی که اتصال فضاهای نیمه‌باز با یکدیگر حفظ شود و دیده‌ای متقاطع داخلی در پروژه ایجاد شود. با توجه به قرارگیری ساختمان در میان آب، ورود به ساختمان اهمیت ویژه‌ای یافت. مجموع پل و ضلع شرقی بنا با هدف تأکید بر فرایند ورود به ساختمان و ایجاد تعریفی نو از ایوان طراحی شده است. قرارگیری دو دیوار پیرامونی در ضلع شرقی و دو ستون از بتن نمایان به شکل متقارن، تصویر ورودی کوشک‌هایی نظیر هشت بهشت را به ذهن متبادر می‌سازد. برای جلوگیری از تکرار نمونه‌های متقارن، موقعیت پرده‌ی فلزی (که درِ ورودی در طبقه‌ی اول و محل کولرها در طبقه‌ی دوم را استتار می‌کند) و پل، خارج از محور تقارن طراحی شد. در ضمن بخشی از سقف طبقه‌ی دوم نیز برای تأکید بر ورودی و ایوان، به صورت باز و سایه‌انداز طراحی شده و تراس طبقه‌ی دوم مانند موارد مشابه در کوشک‌ها، یک پلان عقب‌تر از نمای اصلی طراحی شده است.
در ضلع غربی برای جلوگیری از دریافت بیش از حد تابش خورشید، تأمین دید به استخر و استفاده از انعکاس نور بر روی آب، پنجره‌ها تنها یک متر از روی کف ارتفاع گرفتند (بازتابش نور بر روی آب و تأثیر آن در فضای داخلی در تصاویر مشخص است).
لازم به بیان است با توجه به موقعیت پروژه، صعوبت حمل‌ونقل، بودجه‌ی محدود کارفرما و دسترسی به تیم‌های اجرایی مجرب، از معماری پرجزئیات اجتناب به عمل آمده و ضمن وفاداری به هندسه‌ی کلی حاکم بر بنا، از سطوح ساده با حداقل جزئیات استفاده شده است.

معماری معاصر ایران: مسکونی، ویلایی

_____________________________________        

نام پروژه : ویـلای شمـس
معمار: علی شریعتی و دخی سربندی (گروه معماری کارند)
مساحت: 450 مترمربع
هزینه‌ی ساخت: 600,000 تومان برای هر مترمربع
محل پروژه: اتوبان تهران-ساوه، زرندیه
تاریخ طراحی و ساخت: 1392-1389
سایت: www.karandgroup.com
ایمیل: info@karandgrop.com