همنشینِ چشم‌­انداز
یک طراحی متهوّرانه، در یک سایت صخره‌­ای در لاهویای کالیفورنیا، قابلیّت­‌های خود را نشان می‌­دهد
معمار: ؤالِس کانینگَم / طراحی داخلی: دفتر طراحی و طراحی داخلی پامِلا سْمیث / متن: جوزف جووانینی / عکّاس: اِرهارْد پْفایفر
ترجمه­‌ی حمید خداپناهی

Attuned to the View
Architectural Design by Wallace Cunningham
Interior Design by Pamela Smith Interiors

به‌­جرأت می‌­توان گفت دان کوکسی با خرید این ملک در لاهویای کالیفورنیاْ پولِ تابلویی از جورجا اُ،کیف را برای خودش پس‌­انداز کرده است! ویلا مشرف به دماغه‌­ای بسیار زیباست که به­‌شکلی شگفت‌­انگیز شکاف خورده و با پیشروی به طرف اقیانوسِ آرام از شیبش آرام‌آرام کاسته می­‌شود. صاحب ملک که طراح نرم‌­افزار و بنگاه‌­دار است می­‌گوید: «یه کلکسیون نقّاشی هم نمی‌­تونه به گرد پای این منظره‌­ی بی‌­نظیر برسه. هنر مورد علاقه‌­ام همینه؛ نقّاشی‌­ای که زنده‌ست!»
امّا مجال کار برای قاب­‌گرفتن صخره­‌هایی که قهرمانانه ایستاده‌­اند ــ و چین و شکن­‌های خطوط عمر به‌­دلیل گذر زمان بر پیشانیشان نقش ­بسته ــ به­‌علّت اندازه­‌ی نسبتاً کوچک قواره­‌ی زمین، که در برابر تپه‌­ی سنگی بسیار پرشیبِ مقابل به­‌زحمت خود را نگه داشته، بسیار اندک می­‌نمود. افراد دیگری ــ که بی­‌شک آنها هم مسحور چشم‌­انداز شده بودند ــ به بهانه‌­ی «پرمخاطره» بودن کار در این سایت، از طراحی انصراف دادند. کوکسی می­‌گوید: «می­شه گفت تقریباً جایی برای ایستادن وجود نداشت.» مشکل عمده این بود باید آشیانه‌­ای برای قرارگیری خانه خلق می‌­شد که آنرا به آمفی­‌تئاتری برای «تماشای رویداد اصلی» تبدیل کند، نه اینکه شأن خانه تا حد خود چشم‌­انداز بالا برده شود. در روی این سایت حس می‌­کنید در پارک طبیعی مِسا وِرْده (Mesa Verde) هستید، با این تفاوت که در اینجا با مواد و فرم‌هایی جدید مواجه می­‌شوید.
وقتی کوکسی برای اولین بار معمار اهل سن دیِگو ؤالِس کانینگَم را به سایت دعوت کرد، مدلی از یک سازه‌­ی بلندِ جعبه‌­مانند را به او نشان داد که قصد داشت آنرا درست در وسط سایت قرار دهد. کانینگَم، که در چارچوب سنّت معماریِ اُرگانیک «رایتی» کار می­‌کند، به گوشه‌­ی استودیوی خود پناه برد و بعد از هفته‌­ها با طرحی که درست در نقطه­‌ی مقابل «جعبه­»ی کوکسی قرار داشت بازگشت ــ یک ساختمان کم ارتفاع که دور سایت حلقه‌­زده و در وسط آن یک حیاط روباز قرار گرفته. کوکسی می­‌گوید: «من بهش یک جعبه دادم. او با یک خلأ برگشت!»
کانینگَم اینگونه به یاد می‌­آورَد: «جعبه‌­ای که کوکسی پیشنهاد کرد روح سایت را نشان نمی‌­داد. تنگه­‌ی ژرف، ماسه­سنگ‌­های طلایی و دماغه که رو به چشم‌­انداز دارد، همگی نمونه­‌ی اعلایی از یک چشم‌­انداز طبیعی در کالیفورنیا هستند. در آنسوی دماغه، می‌­توان بی­کرانِ اقیانوس را دید، و تمهید کوکسی نمی‌­توانست چنین وسعتی را در بر بگیرد.»
گاهی رمز موفّقیت یک طراحی بی­‌نقص چیزی است شبیه به «رزم‌­آراییِ» یک سپاه. کانینگَم طوری قسمت­‌های مختلف ساختمان را چید که انگار ناپولئون نیروهایش را در میدان نبرد می‌­چیند. برنامه‌­ی کوکسی برای سایت جاه‌طلبانه بود، و کانینگَم به جای قرار دادن یک طبقه روی طبقه‌­ی دیگر، ساختمان را روی تمام قسمت­‌های قابل استفاده­‌ی زمین پخش کرد. چشم‌­انداز دماغه در شمال قرار داشت، در غرب مشرف به دریا بود، و طراح لبه‌­ی خانه را تا آنجا که می­‌شد به سمت شمال گسترش داد؛ این کار باعث می­‌شد نورِ جنوب به حیاط بزرگ نفوذ کند و به لبه­‌ی «دونات شیشه‌­ای» برسد. هندسه­‌ی طرح، آنقدر فضای باز باقی می­‌گذاشت تا کوکسی و همسرش جِنین زندگی در فضای باز را در کالیفورنیای جنوبی تجربه کنند؛ آن‌هم درست در وسط محل سکونتشان!
برای اینکه جلوی دید همسایه­‌ها سدی ایجاد نشود، کانینگَم از یک استراتژی نامعمول دیگر استفاده کرد؛ ارتفاع مجاز ساختْ طبق آیین‌­نامه‌­ی ساخت و ساز محلی 9 متر بود، امّا او پیشنهاد کرد ساختمان 9 متر پایین برود؛ بنا بر این گودالی با دیوارهای حائل بلند ایجاد کرد و خانه را درون آن قرار داد. ایده‌­ای که کانینگَم در سر داشت «معماری به مثابه خاک­ریزی» بود. پروسه­‌ی گرفتن پروانه­‌ی ساختْ سال‌­ها طول کشید.
امروز، اگر با ماشینتان از تپه بالا بروید، نمی­‌توانید خانه را ببینید، و وقتی از طرف دیگر آن، از طریق جاده‌­ای رَمپ‌­مانند پایین می‌­آیید، پانورامایی 180 درجه روبرویتان قرار می‌­گیرد، که گاکی‌­هایی که در آسمان پیچ و تاب خوران پرواز می‌کنند، قوش‌­هایی که با بال­‌های گسترده­‌ی خود هوا را می­‌شکافند و با جریان­‌های باد پیش می‌­روند، و گلایدرهایی که از جلویتان پروازکنان عبور می­‌کنند، تنها زیبایی این چشم­‌انداز را تکمیل می­‌کنند! وقتی از ماشین پیاده شوید و بچرخید، تازه متوجه قسمت جلویی خانه می‌­شوید که نمای آن پوشیده از شیشه است و نشانی از وجود توده­‌ی ساختمانی ندارد: انعکاس آسمان به سازه جلوه‌­ای اثیری می‌­بخشد. همه­‌ی اتاق­‌ها، همواره رو به چشم‌­اندازها هستند.
در حقیقت درِ ورودی اصلاً وجود ندارد؛ به جای آن به مداری از فرم‌­های مدوّر تودرتو وارد می‌­شوید که شما را از درون فضا به پیش می‌­برند. قوس یک استخر در لبه­‌ی سایت به یک اتاق بالابرده­‌شده منتهی می­‌شود که پایه‌­ها و قسمت زیرین آن مانند یک سنگ مرمر یکپارچه به‌­نظر می‌­آیند: ماده‌­ی به کار رفته در آن، فی­‌الواقع بتن درجای سفید است که به شدّت پرداخت شده. کمی آنسوتر یک زمین چمن قرار گرفته که برای خانه که با قوس‌­ها و زاویه‌­هایی به دور پاسیو و زمین چمن می­‌گردد، حکم حیاط را دارد. در اینجا در دایره‌­ای که نور خورشید ایجاد کرده، از جریان بادی که پرنده‌ها و پارارگلایدرها را در هوا نگه می­دارد، مصون هستید. انحناهای فراوانی که در معماری به کار رفته، انرژی تولید می‌­کنند و شما را به داخل طرح هُل می‌­دهند.
خانه با دیوارهای شیشه­‌ای لفّاف­‌مانندش آنقدر شفّاف شده که نمی­‌توانید به قطعیت بگویید در کدام لحظه پا درون خانه گذاشته‌­اید. اتاق نشیمن مدوّر که روی یک استوانه­‌ی شیشه­‌ی ایستاده، خود را از هئیت اصلی ساختمان جدا کرده و به سمت چشم‌­انداز کشیده شده است، و هندسه­‌ای دارد که نگاه­تان را می‌­رباید و به اقیانوس می‌­افکند. یک شومینه‌­ی هلالی­‌شکلِ نسبتاً بزرگ، ساخته شده از بتن، وزن سقف را که اگر شومینه وجود نداشت کاملاً معلّق به نظر می­‌رسید، حمل می‌­کند. معمارْ مانند یک تردست عمل کرده که تخصصش «معلّق­‌ساختن اجسام» (levitation) است.
یک سلسه‌­ی کوتاهِ پلکان تا ناحیه­‌ی غذاخوری امتداد می‌­یابد؛ آسانسور شیشه‌­ای تا سوئیت اصلی بالا می‌­رود. در طبقه‌­ی سوّم، درست در پشت حیاط، یک اتاق ورزش و در جنبِ رو به اقیانوس یک اتاق نشیمن قرار گرفته. این اتاق که در شمال و جنوبْ شیشه­‌ای است، مانند پلی به قسمت جلویی سایت عمل می­‌کند. اگر در اتاق ورزش واقع در پشت ساختمان بایستید، می­‌توانید از میان این پل مرتفع، چشم‌­انداز را به­‌راحتی ببینید. کانینگَم می­‌گوید: «می‌­توان از بالا و پایین آنسوی ساختمان را دید؛ نور خورشید از چندین جهت وارد خانه می­‌شود.»
کوکسی می‌­گوید: «هنگام مهتاب ساختمان جلوه‌­ای کاملاً متفاوت می­‌یابد؛ چیزی شبیه به یک عکس سیاه و سفید؛ بتن در نور مهتاب می‌­درخشد. حتّا هنگام طوفان هم بنا زیباییِ خاصی پیدا می­‌کند؛ درست در وسط جریان آن قرار می­‌گیرید. ؤالیْ جداً خانه را از زمین و از دلِ پانوراما رویانده.»
کانینگَم می‌­گوید: «ایده­‌ی اصلی طراحی چیزی نبود جز سامان­‌دادنِ چشم‌­انداز. چیزی که خانه بهتون ارائه می‌­کنه یک سری عکس جدا از هم نیست، بلکه یک تابلوی منسجم و زنده‌­ست. چالش اصلی گسترش فضای مفید در همه­‌ی جهات بود تا این تابلوی یکپارچه خلق بشه. چون شما دارید به سمت ژاپن نگاه می­‌کنید. می­‌دونید که یه جایی در آن دوردست­‌هاست. بعید نیست تا صد سال دیگه ساحل پیشروی کنه و ساختمان رو در بر بگیره، امّا حتّا اگه بنا مثل یک پاویون شیشه‌­ای هم به نظر برسه، سازه و وزن اون باعث می­شه حس کنید دائمی و همیشگیه. شیشه چشم‌­انداز رو بهتون نشون می­ده، ولی این فولاده که باعث می­شه بنا بی­‌زمان به نظر برسه.»