مرکز فرهنگی-سینمایی دزفول دزفول، ایران / فرهاد احمدی، 1993 م (1372-1367 ھ.ش)

Dezfoul Cultural-Cinematic Center

نگاه مفهومی به فضا، متن‌گرایی و گرایش به مفاهیم بنیادین معماری پایدار جزو دغدغه‌های طرح‌های معماری فرهاد ‌احمدی است. او به سال 1329 خورشیدی در شهر آبادان به دنیا آمد، در سال 1356 خورشیدی از دانشکده‌­ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشته‌­­ی معماری فارغ‌التحصیل شد و در سال 1360 خورشیدی به عضویت هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی درآمد. احمدی فعالیت حرفه‌ای خود را از دهه‌ی 60 خورشیدی با ساخت مجموعه‌های مسکونی و خدماتی در مناطق محروم استان خراسان و بازسازی مناطق جنگی شروع کرد. از نظر فرهاد احمدی معماری سنتی ایران به واسطه‌­ی نوع نگرش به انسان و محیط، زمینه‌­ی ارزشمندی دارد که با نگرش به ویژگی‌های بنیادین این معماری می‌توان آنها را در معماری معاصر به کار برد. گرایش عمده­‌ی فعالیت­‌های اخیر فرهاد احمدی را می‌توان با عنوان کلی “معماری پایدار” نامید. اما این نکته را نباید فراموش کرد که مباحث دوره‌­ی ‌اول کاری وی در جای جای پروژه‌های دوره­‌ی دوم او نیز دیده می‌شود.
مرکز فرهنگی-سینمایی دزفول در سال 1366 خورشیدی طراحی و بین سال‌­های 1367 و 1372 خورشیدی ساخته شد. مساحت زیربنای این مرکز در حدود 5000 متر مربع و محوطه‌‌ی آن در حدود 10.000 متر مربع است. اسکلت ساختمان ترکیبی از فولاد و بتن مسلح می‌باشد که در بخش‌های داخلی نیز نمایان است.

این مرکز عمدتاً شامل چهار بخش متمایز به ترتیب اولویت و اهمیت زیر است:
1. بخش ارائه‌ی آثار، شامل دو تالار کوچک و بزرگ نمایش، فضای انتظار و صحنه‌ی نمایش نمایشگاه‌ها.
2. بخش اطلاعات، شامل کتابخانه و اطلاع رسانی.
3. بخش آموزش، شامل دو مدرسه‌ی هنرهای سنتی و هنرهای تصویری.
4. بخش خدمات، شامل فروشگاه‌ها، چای­خانه‌ی سنتی، نمازخانه و فضاهای عمومی جهت گردهمایی هنرمندان و هنردوستان.
ساختار طرح بر مسیری حلزونی و چرخان استوار است که همراه با حرکت آب، از یک حیاط مربع بر سطح زمین آغاز می‌شود و با چرخشی از درون یک مخروط معکوس شفاف، بر روی شیب‌رویی مدور به حیاطی هشت ­ضلعی در عمق زمین می‌رسد، تا با این ایهام داستان گذر انسان را از جهان مادی به بهشت متمثل سازد. فرهاد احمدی در مورد ایده‌های طراحی چنین می‌نویسد:
در این طرح تلاش می‌کردم تا پلی میان اندیشه‌­ی عرفانی و دستاوردهای مدرن ایجاد کنم. اگر جوهره‌­ی فرهنگ این مرز و بوم را عرفان بدانیم که به ­ویژه در هزاره‌­ی اخیر در معماری این دیار به صور مختلف به آن منصه‌­ی ظهور رسیده و به آن هویت خاص و ارزشمندی بخشیده است، به نظر می‌رسد از این چشمه‌­ی جوشنده می‌توان متناسب با بستر تحققش کیفیات جدیدی را نیز فراهم ساخت. از سوی دیگر برای ایجاد این ارتباط نشانه‌های آشناتری را نیز به ­کار گرفتم. برخی از اشکال یا عناصر، مصالح، شیوه‌های فضاسازی درونی و بیرونی و ارتباط آنها، نحوه‌­ی برخورد با بستر، رفتن به درون خاک یا بر فراز آن و به ­کارگیری عناصر طبیعت چون آب و نور و آسمان، به این امر کمک کردند. در واقع چنین ساختمانی پیش از آنکه ساختمانی عملکردی باشد، ساختمانی مفهومی است.
در طرح ساختمان مرکز فرهنگی دزفول، نقشه‌­ی ساختمان از پردازش یک شمسه در سه بُعد به دست آمده است و بادگیرهای چهارگانه‌­ی پران در اطراف این حیاط بهشتی نیز نوعی نگاه به آسمان را تشدید می‌کند. در این طرح، پشت‌بام‌های ساختمان، جزیی از محوطه‌ و تداوم درون ساختمان به بیرون تلقی می‌شود و بدنه‌­ی چندلایه‌­ی ساختمان به­ تدریج عرصه‌های درونی باز و بسته را تعریف می‌کند. نمای یکپارچه‌­ی آجری خارجی که در بخش­‌هایی با سطوح ساروج سفید ترکیب شده است، در نقاطی با کاشی فیروزه‌ای و لاجوردی در نقش گره در هم می‌آمیزد و با ایجاد سوراخ‌های لانه کبوتری در لبه‌های پشت‌بام به نوعی با معماری منطقه قرابت می‌یابد. این در حالی است که بخش اعظم ساختمان در مخزن بزرگی از بتن در داخل زمین قرار گرفته و در سازه‌­ی ساختمان ترکیبی از فولاد و بتن و در سقف تالارها از تاوه‌های پیش­ساخته استفاده شده است که در اغلب فضاها به صورت نمایان دیده می‌شود.