اپراخانه­‌ی گوآنگ­ژو، چین/ زها حدید، 2010-2003
خانه اُلد اِستون هایوِی اثر گروه معماران بِرگ دیزاین، ترجمه‌ی لادن مصطفی‌زاده

مرکز رسانه‌های تجربی و هنرهای اجرایی (امپک) نیویورک، آمریکا
گروه معماران گریمشاؤ، 2008

Experimental Media and Performing Arts Center (EMPAC)

مرکز رسانه‌های تجربی و هنرهای اجراییِ کورتیس آر.پرایم، با نام اختصاری امپک، یک مرکز با چند کاربری‌ در مؤسسه‌ی پلی‌تکنیک رِنسِلیِر (RPI) در ناحیه‌ی تروی در نیویورک می‌باشد که در سوم اکتبر سال 2008 گشایش یافت.
این مؤسسه به نام کورتیس پرایم نام‌گذاری شد. وی یکی از فارغ‌­التحصیلان دانشگاه RPI در سال 1982 و از مؤسسان شرکت NVIDIA می‌باشد که در سال 2004 مبلغ 40 میلیون دلار وقف طراحی و ساخت امپک کرد. دانشگاه RPI به منظور ساخت یک تالار اجرایی تازه برای مؤسسه، در پاییز 2001 رقابتی ترتیب داد و سقف هزینه‌ی 50 میلیون دلار را برای آن تعیین کرد. پس از ارائه‌ی کارها، بررسی آنها و گفت‌وگو با شرکت‌های طراح، اساس ایده‌ی ساخت مرکز رسانه‌­ای جدید بر مبنای بودجه‌ای 141 میلیون دلاری تجدید شده و سال 2006 به ­عنوان موعد مقرر برای اتمام کار در نظر گرفته شد. گرچه همه‌ی کاربران و مسئولین با طرح گسترش ساختمان و بهبود فضای موسیقی و تسهیلات هنری مؤسسه موافق بودند اما متفق‌القول، هزینه‌ی پیشنهادی را غیر­ضروری و نامعقول می‌دانستند. مؤسسه در سال 2004 کَمپِینی به راه انداخت که طی آن، فارغ‌­التحصیل پیشین و متولی RPI، کورتیس پرایم، مبلغ 40 میلیون دلار برای ساخت و گسترش به مجموعه اهدا نمود و مؤسسه رسماً پروژه‌ای که به‌زودی آغاز می‌شد را به اسم او نام‌گذاری کرد.
بیش از 76,455 متر مکعب از خاک تپه برای ساخت ساختمان جدید حفر شد. ساختمان اصلی RPI پیش از این به علت ناپایداری و سست بودن خاکِ پای تپه با مشکلات متعددی مواجه شده بود.

این پدیده، اتلاف انبوه نام دارد و برای اینکه امپک در این خاک رونده با معضل روبه‌رو نشود، تعداد 215 قطعه سنگ نگهدارنده‌ به­ عنوان گیره یا مهار در زمین کاشته شد تا استحکام فونداسیون سازه را تأمین کند. این گیره‌ها که بیش از 64 متر طول دارند، یکی از بزرگ­ترین گیره‌های نگهدارنده‌ی فونداسیون در آمریکا هستند که برای سازه‌ها کاشته‌ شده‌اند. تمامی حوزه‌های طراحی این ساختمان، از بررسی‌های فرمیک و فضایی گرفته تا نیازهای ساختاری و فنی، تحت توجه و نظارت معماران، مهندسان و متخصصان آکوستیک‌سازی مورد بازبینی قرار گرفت.
گروه معماران گریمشاؤ که پروژه‌های بزرگی از جمله پروژه‌ی ایدن، مدرسه‌ی اقتصاد لندن و پایانه‌ی بین‌المللی واترلوپ را در لندن و نیویورک به ثبت رسانده بودند، مسئولیت طراحی پروژه‌ی امپک را به عهده گرفتند. این مجموعه‌ی 2 هکتاری شامل یک تالار کنسرت اصلی (با گنجایش 1200 نفر)، یک سالن تئاتر مجهز به برج شناور (با گنجایش 400 نفر)، دو استودیو (شماره‌ی 1 و 2) برای رسانه‌های تجربی، 4 استودیو برای هنرمندان مقیم، یک استودیوی موسیقی، تجهیزات سمعی-‌بصری و نیز سایر امکانات و تسهیلات پشتیبانی هنرمندان این حوزه می‌باشد. مدیر مؤسسه‌ی RPI، شِرلی جکسن، می‌گوید: «امپک یک فضای غیر­متعارف است که در آنجا علم، تحقیق و اجرا با هم درآمیخته‌اند.» گریمشاؤ تالار کنسرت و راهرو را با ورودی ساختمان، از نظر محوری، روی یک خط در جبهه‌ی شمالی قرار داد اما تئاتر و استودیوها در جبهه‌ی جنوبی هستند و فضای برنامه‌ریزی اصلی بیشترین دید را دارد. تالار کنسرت اصلی که 1200 نفر گنجایش دارد، به ­عنوان یکی از آکوستیک‌ترین تالارهای دنیا شناخته شده است. سیستم عایق‌سازی تالار توسط شرکت آکوستیک‌ کِرکِگارد انجام شد و پیش از ساخت، مدل‌سازی کامپیوتری گسترده‌ای روی سقف تالار صورت گرفت تا امواج صدا را به‌خوبی منتقل کند. همچنین امپک اولین سازه‌ای‌ می‌باشد که از الیاف عایق حرارتی نومِکس برای کنترل و شکست صوت در سقف یکی از تالارهای اجرایی خود استفاده می‌کند. دیواره‌ی خارجی این تالار، به مساحت 3300 متر مربع، با چوب قرمز سدار غربی پوشیده شده؛ درختی که در جنگل‌ها و طبیعت سبز بریتیش کلمبیا می‌روید و مقاومت آن در برابر حرارت بسیار بالاست.

نمای شمالی ساختمان که 1900 متر مربع مساحت دارد، از جنس شیشه است و در لوله‌های فلزیِ نگهدارنده، ماده‌ای ترکیبی از آب و گلیکول جریان دارد که به­ عنوان ضد یخ، دما را متعادل و یکسان نگه داشته و مانع از یخ بستن سطح شیشه می‌شود.‌
تالار کنسرت که همچون تخم‌مرغ عظیمی با پوسته‌ی چوبی‌ست، در نمای غربی ساختمان نفوذ کرده و به منظره‌ی شهر کوچک تروی اشراف دارد. یک قاب فلزی با طرحی پیچیده در پشت ردیف چوب‌های سدار قرار دارد و در میان سایر کاربری‌ها و ملزومات بنا، نگهدارنده‌ی پل‌هایی‌ می‌باشد که از یک سو به حائل‌های آکوستیک مجزا متصل هستند و از سوی دیگر به داخل تالار راه دارند. داخل تالار، فضای محصوری‌ست که دیوارهای مرتفعش به منظور بهبود اصوات برخوردی و جلوگیری از اِکویی که در اثر برخورد با سطوح سخت، موازی و مسطح پدید می‌آید، به آرامی انحنا پیدا کرده‌اند؛ همچنین روکش‌هایی به ضخامت 5/2 سانتیمتر روی سطوح کشیده شده‌ تا محصور نمودن صداها و عایق بودن فضاها را تقویت کند، در حالی که روکش‌های معمولی که در بناها و روی سطوح عادی و رایج استفاده می‌شود، معمولاً بسیار نازک و کم‌ضخامت هستند. بر روی سطح داخلی دیوارهای فوقانی، ردیفی از پنل‌های بتنی محدب و مقعر‌شکل به­ کار رفته که در بعضی نقاط حتا، ضخامت دیوارها را به 56 سانتی متر می‌رسانند. این پنل‌ها در کنار پنل‌های گچی و فیبر شیشه‌ی کاشته در تراز گالری (که در آنجا خمیدگی و انحنا، بیشترین شدت خود را دارد)، ردیف‌های چوب افرا در بخش پایینی دیوارها و همچنین فرمِ محدب کل مجموعه‌ی تالار، به شکست صوت و جلوگیری از ایجاد اکو بسیار کمک می‌کنند. همه‌ی عوامل فرم سطح داخلی و پنل‌های انعکاسی با هدف کنترل تُن صدا و ایجاد بهترین تأثیر شنیداری از انتشار اصوات نواخته و اجراشده، در فضا طراحی شده است. سطح پنل‌های بتنی، به صورت کنترل‌شده و آگاهانه‌ای متخلخل و منفذدار است که با شکل هندسی خود، علاوه بر شکست صوت، از جذب بالایی هم برخوردار است. مدیر مؤسسه‌ی کرکگارد و متخصص امور آکوستیک شرکت امپک، لَری کرکگارد، در­این­باره می‌گوید: «نوازندگان عاشق فضای بتنی هستند، چرا که انعکاس زیبا و دل‌انگیزی از نواختن را در فضا پخش می‌کند و آنها می‌توانند طنین کار خود را به‌خوبی بشنوند؛ نه صدا خیلی بلند است و نه طنین آشفته و ناموزونی شنیده می‌شود. طنین صدا باید مانند آغوشی گرم به سوی نوازندگان برگردد، نه مثل مشت‌های محکم یک مبارز».
الیاف فشرده‌ی نومکس که روی پنل‌های سقف کشیده شده، هم عایق حرارتی‌ست و هم موجب می‌شود تا اجراکنندگان بازگشت متعادل و گوش‌نوازی از فرکانس‌های بالا و پایین صداهای خود را بشنوند. ساختار سقف به گونه‌ای‌ست که حتا امواجی با فرکانس‌های پایین را هم در بر می‌گیرد و به صدا چنان کیفیتی می‌دهد که هر­یک به­ تنهایی شنیده شود و اجرای هر ساز از میان سازهای دیگر قابل شناسایی باشد.
نصب تجهیزات پر­سروصدای تهویه‌ کاملاً با تمام تمهیداتی که به منظور آکوستیک کردن فضای تالار تعبیه و اجرا شده بود، تناقض داشت. به همین دلیل سرمایش از طریق کف تأمین شد؛ هوای تازه و مطبوع، آرام و بی‌صدا از میان لوله‌ها و فضای وسیعی که در کف و زیر صحنه‌ی نمایش و تماشاگران تعبیه شده‌­اند، به داخل سالن می‌رسند و آسایش تهویه‌ای کاربران را تأمین می‌کنند. در زیر صندلی‌های سالن، منتشرکننده‌ای وجود دارد که هوای تازه را در فضای سالن، پخش می‌کند. تمامی این صندلی‌ها به طور اختصاصی برای این پروژه طراحی شده‌اند و با ارگونومیِ طرحِ کلی تالار و استانداردهای آکوستیکی مطابقت دارند.
طراحی سیستم تهویه به این شکل، از روی مزایایی که دارد به‌تدریج در حال تبدیل شدن به یکی از شیوه‌های متداول در فضاهای اجرایی هنری‌ست؛ بسیار کم‌سروصدا، راحت برای کاربران و از آنجایی که با صرف حداقل انرژی، نیاز تهویه‌ای را رفع می‌کند، پایدار است. بزرگ­ترین مشکل نصب سیستم تهویه‌ی سقفی در این است که جریان هوا باید با فشار به سمت پایین هدایت شود تا از محدوده‌ی حرارتی که نورهای سقفی ایجاد کرده‌اند، گذشته و تا ارتفاع یک‌سومِ کف و به افراد برسد. بخش تأسیسات فنی، درست در زیر تماشاگران و در سه طبقه‌ی گسترده طراحی شد که به دلیل سروصدای احتمالی که از ماشین‌آلات تولید می‌شود، این نحوه‌­ی جانمایی ریسک بالایی داشت. وسعت زیاد این فضا به منظور جای­ده‌ی تجهیزات تأسیساتی و ماشین‌ها صورت گرفته، به علاوه آنکه بزرگی فضای مذکور تا حدی به جلوگیری از انتقال صدای دستگاه‌ها به تالار نیز جلوگیری می‌کند.
ابعاد داکت‌ها و شفت‌های تهویه سه تا چهار برابر بزرگ­تر از نمونه‌های رایج در سایر ساختمان‌های معمولی‌ست تا هوا با شدت آرام‌تری در آنها جریان پیدا کند؛ همچنین این فضاهای خالی گسترده، 20 تا 30 درصد به خفه کردن صدا و عایق سازی فضا کمک می‌کنند؛ به ­خصوص در مورد صداهایی که فرکانس خیلی کمی دارند و کنترل آنها مشکل است. مهندسین به جای استفاده از یونیت‌های کنترل هوا به همراه یک فن سانتریفیوژ بزرگ، سیستم فن دیواری را به ­کار بردند که از تعداد زیادی فن کوچک که فشار باد مستقیم ایجاد می‌کنند، ساخته شده است. لوله‌های وصل‌کننده­‌ی منعطف در اتاق تأسیسات و سایر بخش‌ها، تا حد زیادی لرزش ورود به سیستم‌ها در سایر بخش‌ها، فضاها، دیوارها یا کف را می‌گیرند. فضای تأسیساتی نیز مانند تالار کنسرت به همان شیوه‌ی “جعبه-در-جعبه” ساخته شده است. یک قاب فلزی، محفوظ در میان لایه‌های متعدد گچی، بدون تماس با هیچ­یک از ستون‌ها یا تخته‌های سقفی (که نزدیک­ترین قسمت به تالار طبقه‌ی بالاست)، این فضای بسته‌ را می‌پوشاند تا تمامی وسایلی که درون این مکان هستند را از آن تالار جدا سازد.
امپک، دو مجموعه شامل چند ساختمان کاملاً مجزا و منفک است که به­ واسطه‌ی محدوده‌های وسیعی که مانع عبور اصوات می‌شوند، به هم چسبیده‌اند، به طوری که حتا در صورت اجرای هم­زمان چند برنامه‌ی موسیقی هم، رضایت تمام اجراکنندگان و تماشاگران را تأمین می‌کند و این امر در دو استودیوی “جعبه‌ی سیاه” (که فضاهایی چندمنظوره هستند)، بیش از هر مکان دیگری احساس می‌شود؛ استودیوی شماره‌ی 1، 330 متر مربع مساحت و 12 متر ارتفاع سقف دارد و استودیوی شماره‌ی 2، مساحتش 2230 متر مربع بوده و بلندی سقف آن، 5/8 متر می‌باشد. استودیوی شماره‌ی 1 با تجهیزات و فن‌آوری آکوستیکی که در مناطق زلزله‌خیز و آزمایشگاه‌هایی با حساسیت بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد، با دقت فراوان عایق صوتی شده است. تمامی تخته‌های قطور کف این استودیو (به ضخامت 30 سانتیمتر) و دیوارهای بلند (به ارتفاع 18 متر) ریخته و سپس میله‌هایی درون آن قرار گرفتند. این استودیو در حقیقت یک فضای شناور درون یک فضای شناور دیگر است. استودیوی کوچک­ترِ شماره‌ی 2 روی فونداسیون کاملاً مجزایی از ساختمان بنا شده است و فضاهای مضاعفی در بالای این استودیو، اما نه مماس با آن، طراحی شده‌اند. ساختمان امپک به علت شیب تپه در حدی بالاتر از استاندارد ایمنی زلزله در منطقه ساخته شد. همان­طور که هریک از اجزای ساختمان، سازه‌ای بی‌نظیر و منحصر­به­فرد است، تک­تک فضاهای داخلی آن نیز دارای ویژگی خاصی است.
در پشت دیوارها و ساختار بی‌نظیر استودیوها، تجهیزات و ملزومات بسیار تخصصی آهنگسازی و اجرا قرار دارند؛ استودیوی شماره‌ی 1 جنبه‌­ی علمی-آکادمیک داشته و به محلی مجهز با چند نمایشگر برای اجرای موسیقی اختصاص یافته، در حالی که استودیوی 2 محلی برای اجرای رسیتال‌ها و ضبط می‌باشد و هر دو کاملاً آکوستیک هستند. دیوارهای هر استودیو با پنل‌های آکوستیک گچیِ ویژه‌ای پوشیده شده که موجب شکست صوت می‌شوند. پنل‌های استودیوی 1، سطحی فلزی و پر منفذ می‌­باشد که روی متريالی جاذب نصب شده است.
طرح منفذها با الهام از الگوی پوسته‌ی تنه‌ی درختان، به صورت تصادفی روی سطح فلزی ایجاد شدند تا امواج صدا در اثر برخورد با آن، با یکدیگر برخورد کرده و نظم خود را از دست بدهند (هر بار که امواج صدا به دیوارها می‌خورند بخش زیادی از انرژی خود را توسط متريال جاذب از دست می‌دهند). به مدت زمانی که طول می‌کشد تا یک صدای ایجاد شده به حدی برسد که دیگر برای انسان قابل شنود نباشد، زمان پژواک یا (RT) می‌گویند. کرکگارد اظهار می‌کند که زمان پژواک در استودیوی 1، کمتر از یک ثانیه است (در حالی که پیش از نصب دیوارهای منفذدار و جاذبِ پشت آنها، این زمان، بین 7 تا 10 ثانیه بود) و زمان پژواک در تالار کنسرت، قریب به 2 ثانیه می‌باشد. هر دو استودیو مجهز به سقف سیمی مشبک هستند که این فضاها را برای انواع اجراهای تک‌نفره و برآوردن نیازهای مختلف اجراکننده، مناسب می‌گرداند. تابلوها، پخش‌کننده‌های صوتی و نمایشگرها می‌توانند از این سقف آویخته شوند تا برای استفاده در ویدئو پروژکتور به‌­کار روند. طراحی این دو استودیو، پیچیده‌ترین کار این پروژه بود. عامل صوت به­عنوان مبنا و معیار، طراحی این فضاها و تالار را تحت تأثیر مستقیم و محدودکننده‌ی خود قرار داد. در حال حاضر در هیچ کجای دیگر دنیا ساختمانی پیدا نمی‌شود که چهار فضای کاملاً آکوستیک‌شده منطبق با فن‌آوری روز دنیا را در خود داشته باشد.

در حالی که معیار سکوت اتاق (RC) در فضاهای عمومی مانند رستوران‌ها، عددی بین 30 تا 40 است، این عدد در فضاهای اِمپک، 15 می‌باشد؛ شاید اغراق نباشد که بگوییم می‌توان حتا صدای افتادن سوزن را در این فضای مدرن محصور شنید. آخرین فضای بزرگ و مجهز امپک در جبهه‌ی جنوبی ساختمان طراحی شده و دربردارنده‌ی شش سازه‌ی مستقل است که توسط یک عامل ستونی مرکزی به یکدیگر متصل شده‌اند. این سالن کوچک­تر از تالار کنسرت اصلی و کمی غیر­رسمی‌تر از آن است. تئاتر می‌تواند با یا بدون فضای گودِ ارکستر مورد استفاده قرار بگیرد. صندلی‌های غیر­ثابتی که در پشت سر نوازندگان و در دو جانب هم‌تراز با آنها گذاشته شده، باعث می‌شود که هنرمندان، تئاتر را به­ عنوان فضای پیش‌صحنه‌ی نمایش در نظر بگیرند یا اینکه محدوده‌ی اجرای موسیقی را در طول جوانبی که تماشاگران نشسته‌اند، گسترش بدهند. حتا وسایل شناور حمل و جابه‌جایی تجهیزات در اطراف صحنه‌ی نمایش نیز تا حد ممکن با مصالح آکوستیک ساخته شده‌اند که این توسط یک سیستم کامپیوتری بسیار مجهز کنترل می‌شود. سیستم تهویه در تئاتر نیز مانند تالار، در جای معمول تعبیه نشده است. تمام مواردی که در مورد آکوستیک‌سازی این ساختمان مد نظر طراحان و کارفرما بود، اجرا شده اما از آنجایی که تلاش مضاعفی برای این امر انجام شده که این محل تا جای ممکن آکوستیک باشد، دیگر این ساختمان نمونه‌ی یک تکنولوژی پیچیده و امروزی نیست و فن‌آوری این بخش مورد توجه نیست، بلکه کل مجموعه به یک تجربه‌ی مجسم از دیدن، شنیدن و قرار گرفتن در این فضا تبدیل شده است.
از فضاهای دیگر این مجموعه می‌­توان به یک استودیوی تمرین به نام استودیو بتا به مساحت 130 متر مربع و 4 استودیوی دیگر برای هنرمندانی که زمانی طولانی را در این مؤسسه سپری می‌کنند اشاره کرد که یکی از این‌ها به ­عنوان دفتر نیمه‌وقت خصوصی کاربرد دارد. دیواره‌های استودیوهای 1 و 2 به پنل‌های آکوستیک مجهز است که صدا را جذب کرده و مانع از عبور صوت به محیط بیرون می‌شوند؛ اینها پنل‌های با قابلیت‌­های مختلف آکوستیکی هستند که با هدف جذب و شکست امواج صوتی با فرکانس‌های متفاوت ساخته شده‌اند. تمام فضاهایی که در آنها اجرا صورت می‌گیرد حداکثر درجه‌ی صوتی 15 دسی‌بل دارند که این ویژگی، فضاهای مذکور را به یکی از ساکت‌ترین فضاهای پرزانته‌ی هنرمندان عرصه‌ی موسیقی تبدیل کرده است.
امپک یک سالن تئاتر دیگر با ظرفیت 400 نفر، صحنه‌ای به ابعاد 1×2 متر و یک برج شناور به ارتفاع 2 متر دارد. طناب‌ها و بست‌های این سالن که کاربرد نمایشی دارند، توسط کامپیوتر کنترل می‌شوند. این مجموعه به دو صفحه‌ی نمایشگر بزرگ مجهز است که یکی در سالن تئاتر و دیگری در تالار کنسرت نصب شده است.
یک سیستم پروژکتور 360 درجه برای تحقیقات، فعالیت‌های هنری و پرزانته‌های سینمایی در این ساختمان تعبیه شده که نمایشگری به ارتفاع 6/4 و طول محیطی 12 متر دارد که تماشاگران را در میان گرفته و آنها می‌توانند در حال قدم زدن و یا نشسته بر روی صندلی‌های گردان، به آنچه که بر روی نمایشگر پخش می‌شود، نگاه کنند. دوربین‌های 360 درجه و میکروفون‌هایی که در جهت مستقیم ضبط می‌کنند، از تجهیزات فیلم­برداری این مجموعه هستند.
مدیر امپک، یوهانِس گوبِل، پیش از این مدیریت مؤسسه‌ی موسیقی و آکوستیکی را بر عهده داشت که وی در مرکز تکنولوژی هنر و رسانه‌ (ZKM) در کارلزروهه‌ی آلمان تأسیس کرده بود. سایر کیوریتورهای (مسئولان) این مؤسسه عبارتند از هلن لِسترلین (موسیقی)، کَثلین فورد (هنرهای تجسمی) و میکا سیلور (موسیقی و هنرهای سمعی).
زمانی که ساختمان نوساز امپـک آماده‌ی بهره‌برداری شد، مراسم بزرگی در سه تعطیلی آخر هفته‌‌ی ماه اکتبر 2008 برای افتتاح آن برگزار شد، تمام رویدادها و برنامه‌های افتتاحیه توسط هنرمندان سرشناس و پرآوازه‌ی بین‌المللی طراحی شده بود و تماشای آنها برای عموم آزاد بود.

مدارک فنی


منتشر شده در : یکشنبه, 29 سپتامبر, 2024دسته بندی: مقالاتبرچسب‌ها: