فرودگاه بین­‌المللی کانسْائی

معماری از رنتسو پیانو
ترجمه‌ی الناز رحیمی
اوساکا، ژاپن، 1994-1988

Kansai International Airport Terminal

Renzo piano
Osaka, Japan، 1988-1994

این فرودگاه بین سال‌های 1988 و 1994 در ژاپن ساخته شد. منطقه‌­ی کانسْائی بیست میلیون سکنه داشته و دو شهر صنعتی اوساکا و کوب و دو مرکز فرهنگی کیوتو و نارا در آن واقع شده‌­اند. این منطقه اخیراً از نظر اقتصادی تحت حمایت توکیو قرار گرفته است و بندر توکیو و یوکوهاما، اوساکا را به شهر دوم ژاپن تبدیل کرده‌­اند. فرودگاه قبلی اوساکا، ایتامی، با ساختمان‌های زیادی احاطه شده‌­است و در نتیجه قابلیت گسترش و پاسخ‌گویی به نیازهای اقتصادی و صنعت در حال رشد این منطقه را نداشت. بنابرین تصمیم بر این شد که فرودگاه جدیدی در خلیج اوساکا و در فاصله­‌ی 5 کیلومتری داخل دریا و یک جزیره­‌ی مصنوعی در 40 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهر ساخته شود. نتیجه­‌ی این تصمیم این بود که کانسْائی به بزرگترین فرودگاه ژاپن تبدیل شد که 24 ساعته فعالیت نموده و ظرفیت 160,000 پرواز و 25 میلیون نفر مسافر در سال را دارد. برای ساخت این جزیره­‌ی مصنوعی می‌­باید 3 کوه تخریب می­‌شدند تا زمینی به وسعت 511 هکتار فراهم ­شود.
این پروژه یکی از بزرگترین اقدامات فنی، مهندسی و معماری اواخر قرن بیستم است و رنتسو پیانو در یک رقابت بین­‌المللی معتبر که در سال 1988 برگزار شد برای طرّاحی این پروژه برگزیده شد. فرم خمیده و اغراق­‌آمیز ترمینال اصلی ساختمان به‌­طول 7/1 کیلومتر متناسب با کنترل‌های مورد نیاز ترافیک هوایی است که نیازمند ارتباط بصری با بخش جابه‌­جایی هواپیماها و نحوه‌­ی حرکت آنها در تمام اوقات است. سقف مواج ساختمان در این فرودگاهِ جزیره‌­ای یادآور بال‌های هواپیماست. انحنای ترمینال نیز به­‌عنوان بخش کوچکی از یک حلقه­‌ی موهومی به قطر 8/32 کیلومتر در نظر گرفته شده که ساختمان اصلی آن در زیرزمین است.
طاق‌های 83 متری ترمینال در طبقه­‌ی بالا حس حقیقی آزادی را برای مسافران به ارمغان می‌­آورد. باید این نکته را یاد آور شویم که عملیات ساخت و ساز چنین ساختمان بزرگی در یک جزیره­‌ی مصنوعی مسائل و مشکلات فنی و تکنیکی بسیاری را در بر دارد که در این پروژه با همکاری اُره آروپ و شرکا و نیکِن سِکِئی به بهترین شکل به همه­‌ی این مسائل پاسخ گفته شده است. این گروه از سیستم مفصل‌های هیدرولیکی استفاده کرده که برای تنظیم و تعدیل نشست احتمالی خاکروبه‌­ها و لایه‌­های ته­‌نشین شده طرّاحی شده بودند. فرودگاه کانسْائی به­‌خاطر سازه‌­ی نمایانش از برخی جهات شبیه به مرکز پمپیدو تلقی می­‌شود و در کل، نوعی سیالیت و راحتی در طرح آن وجود دارد که تنها می‌­تواند زاده‌­ی تجربیات پیانو باشد. سادگی فضاها سبب می­شوند که مسافرین به آسانی مسیر خود را در این فرودگاه یافته و مهم‌تر از همه اینکه در تمام اوقات شبانه‌­روز در آن احساس راحتی داشته باشند. از آسمان بر فراز فرودگاه 82,000 پَنِل فولادی ضد زنگ که یک سقف 8360 متر ­مربّعی را پوشانده‌­اند چون خورشید می‌­درخشند و تصویر بسیار هماهنگ و متناسبی را ارائه می­‌کند که از بسیاری از فرودگاه‌­های مدرن جهان زیباتر است.
ساختمان این مجموعه جزء معدود ساخته­‌های دست بشر است که از فضا دیده می­‌شود. کل ساختمان از خرپاها، طاق‌ها و سازه‌­های شبکه‌­ای ساخته شده است، که با 244 نوار فولادی در هر 2/7 متر نگه‌داشته می­‌شوند و بتدریج از طول نوارها و عناصر سازه­ای کاسته می­‌شود تا در نهایت ساختمان بسمت بال‌ها خمیده می­‌شود. این تویزه­‌ها و نوارهای فلزی با اتصالات لولایی به طبقه­‌ی پایین ساختمان متصل­‌اند. یک سازه­‌ی فرعی هم از لوله‌­های فولادی با مقطع چهارگوش، هم به­‌صورت افقی در طول ساختمان و هم به‌­صورت مورب در پشت نوارهای اصلی ساختمان اجرا شده است. دیافراگم‌هایی که از میله‌­های فولادی تنیده ساخته شده­‌اند با دو دهانه­‌ی 4/14 متری کل سازه را به­‌هم پیوسته نگه‌داشته است. درزهای انبساط به عرض 450 تا 600 میلیمتر با فواصل 150 متری در 11 نقطه از طول ساختمان تعبیه شده‌­اند. در نهایت این لایه‌­هایِ نمایانِ سازه که پیانو آن را شبیه به یک دماغه­‌ی عریان هواپیما طرّاحی کرده است، گویی پوست کنده شده­­‌اند تا نور و دید کلی به ساختمان زیرین را فراهم نمایند. اما عیب این سازه این است که فضای زیر سقف بسیار شلوغ و نمایان بوده و سبب ازدحام فضا و در نتیجه تأثیرات بصری نامطلوب در محیط ترمینال گشته است.

فرودگاه بین‌­المللی کانسْائی

معماری از رنتسو پیانو
ترجمه‌­ی الناز رحیمی
اوساکا، ژاپن، 1994-1988