شهر هنر و دانش، والنسیا (1991-2006)
«شهر هنر و دانش» در طول محوری به درازای تقریبی دو کیلومتر و مساحت 35 هکتار در ساحل سالخوردهی رود توریا، با گذشت بیش از پانزده سال از آغاز ساخت آن، تبدیل به فضای تفریحی و فرهنگی عظیمی شده است که نه فقط ساکنان منطقه، بلکه هزاران بینندهای که از اسپانیا و کشورهای دیگر به والنسیا میآیند، از آن بهره میبرند. کالاتراوا که خود زادهی والنسیاست، در سال 1991 در مسابقهای برای طراحی یک مجموعه شامل رصدخانه و موزهی علمی در منطقهای دورافتاده و – در آن زمان – بیآتیه برنده شد. پروژه در طول سالها با تغییرات بسیار روبهرو شد. برج مخابراتی آن که میبایست به سه پایهی بلند متکی شود و قرار بود 327 متر ارتفاع داشته باشد، حتماً چشمگیرترین عنصر مجموعه میشد، ولی تغییراتی در ترکیب مسئولان شهرداری والنسیا موجب شد تا یک مرکز موسیقی به نام «کاخ هنر» یا «خانهی اپرا» جایگزین برج شود که ساخت آن در سال 2006 به پایان رسید. رصدخانه با گنبد نیمکروی که به شکل چشم انسان طراحی شده و دارای یک پوشش پرهدار پلکمانند متحرک است، بین سالهای 1995 تا 1998 در محوطهای به مساحت 2600 متر مربع ساخته شد. «موزهی دانش» که 241 متر ارتفاع و 41530 متر مربع مساحت دارد، بر پایهی تکرار و توالی نامتقارنی از شکل درخت و فرمهای دندهمانند بنا شده و برای ستایش نور آفتاب با شیشه پوشیده شده است. سازهای که به «L’Umbracle» مشهور شده، گردشگاه و پارکینگی است که در عین حال باغ زمستانی مدرنی نیز به شمار میآید.
کالاتراوا برای رصدخانه پوشش بتنی طاقمانندی طراحی کرد که 110 متر طول و 5/55 متر عرض دارد و بر فراز فرم کروی رصدخانه برافراشته شده است. در یک سوی این پوشش سایبانمانند، یک در عظیم متحرک، درست همانند پلک چشم، باز و بسته میشود و ساختمان کروی رصدخانه را نهان و آشکار میسازد. تداعیهای مرتبط با چشم انسان هنگامی نیروی بیشتری میگیرند که حرکتهای جادویی و افسونکنندهی سازه، در استخرهای بازتابی کمعمق پیرامون مجموعه منعکس میشود.
«درپوش» رصدخانه از سیستمی از میلههای نسبتاً باریک تشکیل شده است که روی ساقههای مرکزی چرخانی سوار شدهاند. هنگامی که سازههای متحرک به آهستگی باز میشوند و فضای داخلی کره را به نمایش میگذارند، کرهی درونی به شکلی سبُک و شناور، پدیدار میشود و بیشتر جلوهای رویایی و خیالانگیز دارد تا تقلیدی ناتورالیستی از طبیعت. پس از آشکار شدن سازهی درونی، تصویر کره، استعارهای از سراسر عالم در ذهن ایجاد میکند.