خـانه‌ی صـدفی
طرّاحی از آرتکنیک
ترجمه‌ی حمید خداپناهی

Shell house

خانه‌ای که هماهنگ با طبیعت بِکرِ کاروییزاؤای ژاپن طراحی و ساخته شده. برنامه‌ی اصلی طراحی تسهیل در نگهداری و حداکثر راحتی برای ساکنین بوده است.

این خانه، سازه‌ای است در وسط جنگل، که به‌زیبایی در طبیعت اطرافش ادغام شده. مناظر طبیعی پیرامونْ تصویر یک فیلم علمی ـ تخیلی را به یاد می‌آورد که در آن افراد محلی در یک «سفینه‌ی فضایی» متروک سکنا گزیده‌اند. گذشت زمان و رشد درختانْ دورِ این «سفینه‌ی فضایی» هر چه بیشتر باعث درآمیختن آن با طبیعت خواهد شد.
انطباق با طبیعتْ «عقب نشینی کردن در برابر طبیعت» یا «جای خود را به طبیعت دادن» نیست؛ بلکه «همزیستی» با آن است. بقای سازه به قدرت تحمّل آن در برابر طبیعت بستگی دارد. با ایزوله کردن فضاهای زندگی از حیاتِ وحش، و بهبود کیفیّت آن به‌عنوان یک سرپناه، این خانه از گزند طبیعت مصون می‌مانَد و محیطی راحت را برای استفاده‌ی دائم و مستمر فراهم می‌آورَد.
طراحان برای راحتی خانه و سطح عملکرد بالای آن نهایت دقّت را به خرج داده‌اند؛ چون از این خانه هفته‌ای یکبار آن هم برای مدّتْ زمانی کوتاه ــ برای گذراندن تعطیلات آخر هفته ــ استفاده می‌شود، باید این قابلیّت را داشته باشد که به‌سرعت آماده شود، و نگهداری از آن وقت و هزینه‌ی زیادی طلب نکند. با راه‌اندازی قطار سریع‌السّیر شینکانسن (Shinkansen) برای رسیدن از توکیو به کاروییزاؤا (Karuisawa) تنها یک ساعت و ده دقیقه طول می‌کشد، در نتیجه، امروز سفر به خارج شهر در تعطیلات آخر هفته به اتّفاقی عادّی تبدیل شده. سیستم کنترل مرکزی خانه ــ که به شکلی بی‌نقص در فُرم معماری ادغام شده ــ این امکان را فراهم آورده تا تنها با سه کلید بتوانید همه‌ی تجهزات الکتریکی و مکانیکی خانه را تحت کنترل خود داشته باشید. نصب سیستم گرمایش از کف که اختصاصاً برای این خانه طراحی و ساخته شده، مصرف انرژی را در خانه به حدّاقل رسانده است و همچنین باعث می‌شود نیازی به زهکشی رادیاتور در مناطق سرد نباشد. به علاوه، از این طریق از تشکیل کپک جلوگیری شده و عایق حرارتی مناسبی نیز ایجاد می‌شود.
دمای پایین و درجه‌ی رطوبت بالای این ناحیه، آب و هوایی خشن پدید آورده است. همین امر باعث شده خانه‌هایی که با سازه‌ی سنّتی در این ناحیه ساخته شده‌اند دستخوش زوال شده و به تدریج تخریب شوند. به‌رغم اینکه بتن در این ناحیه از مصالح ساختمانی است که عموماً در این ناحیه به کار برده نمی‌شود، استفاده از آن در اینجا، و همچنین بالاتر بودن سازه از سطح زمین، باعث شده ساختمان در برابر رطوبت به‌خوبی محافظت شود. برای تسهیل در نگهداری، بتن به شکل اکسپوزه رها شده و با یک سیلِر نافذ پرداخت شده است.
به شیوه‌ی مجسمه‌سازان مدرن در اینجا نیز سعی شده طبیعت اطراف با ادغام شدن به درون ساختار فضایی، بهبود بخشیده شود. هدف این بود که ویلایی به دور یک صنوبر بزرگ در مرکز سایت ساخته شود؛ چشم‌انداز اصلی خانه یک ردیف درخت کاج است. در ابتدا، برنامه این بود که یک سازه‌ی صدف‌مانند با سطوح منحنی‌شکلی که در سه بُعد گسترش یافته ساخته شود؛ بنا بود قسمت Cـ‌ شکل درخت صنوبر را در خود محصور کند و پلان ساختمان باید حرف J را تداعی می‌کرد. به‌علاوه، بخش‌های مشخّصی برای تعبیه‌ی فضاهای مضاعف کنار گذاشته شدند. البتّه باید گفت با مرور بودجه و روش ساخت و پرداخت، پلان مورد بازنگری قرار گرفت و بعد از آن به سازه‌ای صدفی با سطوح منحنی با گسترش دوبعدی تقلیل داده شد. سازه‌ی Jـ ‌شکل از دو توده‌ی استوانه‌ای بیضوی در اندازه‌های متفاوت تشکیل شده که با منحنی‌هایی بُرش خورده‌اند. بخش مستقیمِ J که توده‌ی کوچک‌تر را می‌سازد به بخش منحنیِ J متصل می‌شود که حجم بیشتری دارد. در بالای ساختمان بیضوی دیوار 350 میلی‌متر ضخامت دارد، و پهنای مستمرّ آن وقتی که بنا به استلزامات سازه در هر دو طرف به سمت زمین پایین می‌آید، به 750 میلی‌متر می‌رسد. خطوط آزاد منحنی در لبه‌ها ظاهر می‌شوند، و سطوح منحنیِ سه‌بُعدی قسماً با یک چرخش بر روی سطوح بُرش‌خورده ظاهر می‌شوند. کف بنا 1400 میلی‌متر بالای زمین احداث شده و قسمت تحتانی صدف برجستگی‌های چشمگیری به سمت بیرون دارد، که بدین‌وسیله تراسِ هم‌ارتفاع را حمل می‌کند. همه‌ی هواکش‌ها و خروجی‌های گاز زیر اُرسی‌ها نصب شده‌اند، که هوا را از طریق منافذی در کرکره‌ی تراس به بیرون هدایت می‌کند. علاوه بر این، با ساخت پنجره‌های غیرثابت، طراحان قصد داشتند که تهویه‌ی طبیعی را به حدّاکثر برسانند (در قسمت‌های عمومی از تهویه‌ی مطبوع استفاده نکردیم). در حالی که استوانه‌ی بیضوی در نگاه اوّل اتلاف فضا به نظر می‌رسد، استفاده‌ی کاربردی با نصب و احداث مبلمان در نیمه‌ی تحتانی استوانه‌ی بیضوی به نهایت درجه‌ی خود رسیده است.

معماری معاصر جهان: مسکونی

____________________

طرّاحی از آرتکنیک
متن از کوتارو ایده
عکّاسی از ناکاسا و شرکا
ترجمه‌ی حمید خداپناهی