نمازخانه و طرح محوطه­‌ی موزه­‌ی فرش، اثر کامران دیبا
ویلا اسپارتینا، اثر کامران دیبا

خانه‌های مانتیسلو اثر کامران دیبا

پس از ناامیدی از بازگشت به ایران، کامران دیبا سعی کرد برای خود مشغله‌هایی ایجاد کند، یا به قول خودش زندگی جدیدی را شروع کند. او با وجود اقامت در پاریس، به تأسیس چند شرکت در آمریکا پرداخت و وارد کار ساخت‌وساز شد. هدف او تأسیس مجدد یک دفتر معماری نبود، بلکه بیشتر، به اصطلاح آمریکایی‌ها، به دنبال بیزینس (Business) بود. دیبا با وجود آشنایی کامل با اقتصاد، فرهنگ و جامعه‌ی آمریکایی، از زندگی در آنجا خوشنود نبود و صرفاً به خاطر شناخت فعالیت‌های اقتصادی آن کشور در آنجا اقامت داشت. او با همکاری دوست قدیمی‌اش، بدرالدین پلاسید، به کار ساخت خانه‌های نیمه‌متراکم و تک‌واحدی در حومه‌ی واشنگتن مشغول شد. اولین و آخرین پروژه‌ی کاملاً اجراشده‌ی وی در آمریکا، پروژه‌ی مانتیسلو (Manticello) در حومه‌ی واشنگتن واقع در ایالت ویرجینیا می‌باشد که شامل یک سری خانه‌های متصل به هم (Row home) به سبک پست‌مدرن بوده و با طرحی ملهم از معماری حومه‌ای قرن نوزدهم این شهر شکل گرفته است. بعد از انجام این پروژه، او با بهره از شامه‌ی اقتصادی‌اش و کمی هم خوش‌اقبالی، توانست پیش از بحران سال‌های آخر دهه‌ی ۱۹۸۰ میلادی شرکایش را قانع کند تا اموال خود را فروخته و بدهی‌های بانکی را بپردازند. متأسفانه بعضی از دوستان دیبا و دیگر ایرانی‌های فعال در خانه‌سازی که بحران را پیش‌بینی نمی‌کردند، ورشکسته شدند. به همین خاطر دیبا در بین هم‌دوره‌ای‌هایش به “هوشمندی” معروف است. به این ترتیب، منبع درآمد کامران دیبا در آمریکا در دهه‌ی بعد از انقلاب (1360 خورشیدی، معادل ۱۹۸۰ میلادی)، از خانه‌سازی و فعالیت در بخش ساخت­‌و­ساز بود.
مانتیسلو یکی از دو پروژه‌ی دیبا در آمریکا و یکی از بهانه‌های او برای مشغولیت به کار معماری بود. در این دوره سبک پست مدرن با هدف ایجاد رابطه با گذشته‌ی معماری در جریان بود و دیبا که در دوره‌ی کاری خود در ایران پیوسته در جست‌وجوی مسأله‌ی هویت بود، با آغوش باز خود را غرق در زدن اتود و طراحی به سبک پست مدرن آمریکایی کرد. از میان صدها اتود و مطالعه، وی تنها یک پروژه را به صورت کامل به ثمر رساند و کمتر از یک دهه‌ی بعد آمریکا را ترک کرد.
دیبا در مورد معماری پست مدرن چنین می‌نویسد:
بعد از بن‌بست مدرنیسم و راسیونالیسمِ قرن بیستم، معماران اروپایی و آمریکایی هرکدام از زاویه‌ای متفاوت به مسأله‌ی هویت نگریسته و درصدد ایجاد رابطه با (یا حتا سوء­استفاده از) معماری سده‌های گذشته برآمدند. وام‌گیری یا ایجاد کولاژی از معماری گذشته، کاری شبیه دستبرد به صندوق‌خانه‌ی مادربزرگ بود. به این ترتیب در معماری آبکی آن زمان، یک انرژی جدید یا حرکتی پویا ایجاد شد که سیل آن بعد از انقلاب، به ایران هم سرازیر شد.
دیبا مدتی این فکر را در سر می‌پروراند که می‌توان بعضی از پروژه‌ها را به صورت داستان‌های مصور یا کمیک استریپ ارائه داد. در اینجا شاهد نمونه‌هایی از این قبیل کارهای او هستیم. البته این پروژه‌ی به‌خصوصی نیست و هم‌زمان با پروژه‌ی مانتیسلو تصویر شده است. تفاوت‌های این طرح (اسکیس)های دیبا با سایر طرح‌های او، در زمینه‌ی روایی و داستانی موجود در آن‌هاست و نمودی از نگاه او به پروژه‌های معماری، با توجه به ساکنین و زندگی آنها می‌باشد. ساختمان‌های ترسیم‌شده در این طرح‌ها نیز همچون خانه‌های مانتیسلو، با درون‌مایه‌ی پست مدرن می‌باشند.

معماری معاصر ایران :مسکونی

_______________________________   

نام پروژه: خانه‌های مانتیسلو
معمار: کامران دیبا
موقعیت پروژه: فایرفاکس، آمریکا
سال ساخت: 1986-1983 م. (1365-1362 خورشیدی)

مدارک فنی


منتشر شده در : جمعه, 14 ژوئن, 2019دسته بندی: مسکونی, ویلاییبرچسب‌ها: