مرکز یوکو اونو لِنون در دانشگاه لیوِرپول اثر گروه معماران اِلیس ویلیامز
Yoko Ono Lennon Centre, Ellis Williams Architects
ترجمهی لادن مصطفیزاده

مرکز یوکو اونو لِنون در دانشگاه لیوِرپول اثر گروه معماران اِلیس ویلیامز
گروه معماران اِلیس ویلیامز (Ellis Williams Architects) یک دفتر معماری است که تاکنون برندهی جوایز مختلفی شده است. کارهای این گروه معماری از موفقترین و خلاقانهترین شیوههای معماری بریتانیا است و جز 100 کار برتر بریتانیا رتبهبندی شده است. گروه معماران اِلیس ویلیامز بر روی نیازهای پروژه متمرکز میشود و راه حلهای منحصر به فردی را برای ایجاد مکانهای عالی و پیشرفت مردم و جوامع ارائه میدهد. دفتر مرکزی آن در وارینگتون (Warrington) واقع است که توسط دفتر بینالمللی واقع در بِرلین (Berlin) و استودیوهای منطقهای واقع در لندن (London)، منچستر (Manchester)، لیوِرپول (Liverpool) و کاردیف (Cardiff) پشتیبانی میشود. گروه معماران اِلیس ویلیامز، خدماتی در زمینههای معماری (Architecture)، برنامهریزی جامع (Master Planning)، لَنداِسکیپ (Landscape)، انیمیشن (Animation)، واقعیت مجازی (Virtual Reality)، مشاورهی طراحی (Design Advisor) و مشاورهی فنی (Technical Advisor) ارائه میدهد.
مرکز یوکو اونو لِنون (Yoko Ono Lennon) یک ساختمان آموزشی با عملکرد منحصر به فرد در دانشگاه لیوِرپول (Liverpool) است که توسط فارغالتحصیلان دانشکدهی معماری لیوِرپول مستقر در گروه معماران اِلیس ویلیامز طراحی شده است. تسهیلات در نظر گرفته شده برای این مرکز عبارتند از:سالن نمایش یون (Tung)، یک فضای اجرای موسیقی در کلاس جهانی، دو سالن سخنرانی بزرگ، اتاقهای سمینار، فضای کافه، یک پارک خطی عمومی و یک فضای باز جدید برای دانشگاه.
این مرکز با مساحت کل حدود 6500 متر مربع با درک دقیق سایت و پاسخی نوآورانه به چالشهای آن (مانند بریف (Brief) و بودجه) طراحی شده است. سالنهای سخنرانی بهصورت عمودی چیده شدهاند که ردپای (Footprint) ساختمان کاهش یابد و امکان آزادسازی سایت برای ارائهی یک پارک عمومی خطی در کنار مسیر شریانی اصلی، مجاورت ارتفاعات جنوبی، خیابان گروو (Grove St) فراهم شود. همینطور این کار باعث شده است که حجم و ارتفاع زیاد سالن نمایش یون در مجاورت فضاهای آموزشی قرار گیرد و از فضای گردش اصلی جدا شود. از نظر بیرونی، فرم و مصالح ساختمان به معماری مستحکم برخی از ساختمانهای مدنی تاریخی لیوِرپول و معماری کنار اسکله مربوط میشود. این مرکز همچنین در هماهنگی با کتابخانهی سیدنی جونز (Sydney Jones) قرار دارد؛به ویژه در استفاده از پایهی بتنی. این کار، اشارهای به دیوارهای اسکله به عنوان روشی کاربردی و ساده برای مدیریت لبهی شلوغ است. در ساختمان اصلی دانشگاه لیوِرپول از آجر قرمز استفاده شده بود و استفاده از آن (آجر قرمر) ممکن است، بدیهی به نظر برسد؛ در ساخت آن از آجر فورتِرا باتِرلی فارمِستید آنتیک (Forterra’s Butterley Farmstead Antique) استفاده شده است.
استفاده از آجر در مرکز یوکو اونو لِنون به دلیل جنبهی تزئینی و خاصیت آکوستیک آن است که متناسب با تراکم و رنگ و تن آن انتخاب شده است. فضاهای بزرگ و رو به درون تئاترها بدون پنجره و بازشوهای خارجی در نظر گرفته شدهاند که میتواند منجر به عدم فعالسازی و علاقه شود. به دو دلیل از فرمهای منحنی در گوشهها استفاده شده است؛ نرم کردن ضربه جِرم و به عنوان اشاره به منحنیهای مورد استفاده در ساختمانهای گوشهای که در سراسر لیوِرپول دیده میشوند.
این مرکز یکی از پروژههای معماری نوآورانه و چشمگیر در دنیای معاصر است. این پروژه نه تنها از نظر معماری یک اثر برجسته به شمار میرود، بلکه در زمینه فرهنگی نیز اهمیت زیادی دارد. این مرکز یک فضای فرهنگی و هنری است که به یاد یوكو اونو، هنرمند، موسیقیدان و فعال اجتماعی، و همسر جان لنون از گروه بیتلز، طراحی شده است. این مرکز قرار است به عنوان یک مکان برای ترویج هنرهای معاصر، حمایت از هنرمندان نوظهور و ارتقای فرهنگ، خلاقیت و تفکر انتقادی عمل کند. ایدهی طراحی این مرکز از شخصیت و آثار یوكو اونو الهام گرفته شده است که همواره از مرزهای هنر و جامعه عبور کرده و در تلاش بوده است تا مفاهیم جدیدی را در زمینههای مختلف معرفی کند. برای درک بهتر طراحی مرکز یوكو اونو لنون، ابتدا باید به شخصیت و میراث یوكو اونو و تاثیر او در هنر و فرهنگ دنیای معاصر توجه کرد. یوكو اونو نه تنها به عنوان همسر جان لنون شناخته میشود، بلکه خود نیز یک هنرمند برجسته، فعال اجتماعی و فمینیست است که آثارش مرزهای هنرهای تجسمی، موسیقی و فعالیتهای سیاسی را درهم میشکند. اونو به عنوان یک هنرمند، علاقهمند به مفاهیم غیرمتعارف و چالشبرانگیز بود. آثار او بیشتر با رویکردی تجربی و مفهومی خلق شدهاند، جایی که هنر به عنوان ابزاری برای ابراز اندیشههای عمیق و تغییر در جامعه معرفی میشود. این ویژگیها در طراحی مرکز یوكو اونو لنون نیز به خوبی بازتاب یافته است.
یکی از ویژگیهای بارز مرکز یوكو اونو لنون، طراحی آن به گونهای است که به محیط اطراف خود احترام میگذارد و با آن تعامل میکند. در این پروژه، معماری به عنوان یک فرآیند هماهنگ با طبیعت و بستر فرهنگی محلی در نظر گرفته شده است. فضای طراحی شده نه تنها به زیباییشناسی توجه دارد، بلکه درک عمیقی از کارکردهای اجتماعی و فرهنگی آن نیز در نظر گرفته شده است. ساختمان از مصالح طبیعی و محلی استفاده میکند و تلاش دارد تا با محیط طبیعی خود همخوانی داشته باشد. این رویکرد، نه تنها حس تعلق به مکان را تقویت میکند، بلکه همزمان احترام به منابع طبیعی و پایداری را نیز در بر دارد. یکی از نقاط قوت طراحی این مرکز استفاده بهینه از نور طبیعی است. در بسیاری از بخشهای این ساختمان، پنجرههای بزرگ و دیوارهای شیشهای نصب شده است تا نور طبیعی به داخل فضاها وارد شود و از طریق این ویژگی، حس باز بودن و آزادی به فضا افزوده شود. این امر نه تنها به زیبایی فضا کمک میکند، بلکه مصرف انرژی را نیز کاهش میدهد و به نوعی نشاندهنده تاکید طراحی بر پایداری است. همچنین تهویه طبیعی در بخشهای مختلف ساختمان در نظر گرفته شده است تا هوای تازه به طور موثری وارد فضا شده و فضای داخلی همیشه از تهویه مطلوب برخوردار باشد. این طراحی هوشمندانه به رفاه کاربران و همچنین کاهش هزینههای انرژی کمک میکند.
مرکز یوكو اونو لنون به عنوان یک مرکز فرهنگی، باید فضاهایی را فراهم کند که بتواند برای انواع فعالیتهای هنری، اجتماعی و فرهنگی استفاده شود. از همین رو، فضاهای داخلی به گونهای طراحی شدهاند که قابلیت تغییر و انعطافپذیری دارند. این فضاها میتوانند میزبان کنسرتها، نمایشگاههای هنری، ورکشاپها، سخنرانیها و سایر رویدادهای فرهنگی باشند. در طراحی فضاها، تاکید زیادی بر تعامل اجتماعی و باز بودن فضاها به یکدیگر وجود دارد. بهویژه در بخشهای عمومی ساختمان، مانند لابیها و سالنهای نمایش، این ویژگیها به وضوح دیده میشود. طراحی فضاهای اجتماعی به گونهای است که افراد میتوانند به راحتی با یکدیگر در ارتباط باشند و احساس نزدیکی و همبستگی پیدا کنند. در طراحی این مرکز، هنرمندانهترین مفاهیم از کارهای یوكو اونو گرفته شده است. بسیاری از آثار اونو شامل ابعاد مفهومی و تجربی بودند که سعی در انتقال پیامهای عمیق به بینندگان داشتند. در مرکز یوكو اونو لنون، این رویکرد از طریق استفاده از فرمهای ساده، استفاده از رنگهای خنثی و جزئیات ظریف در طراحی ساختمان، به خوبی قابل مشاهده است. استفاده از فرمهای هندسی ساده، فضاهای باز و نیمهباز، و همچنین لایهبندیهای فضایی که به نوعی حس انتزاعی بودن دارند، همه از نشانههای تاثیرات هنر مفهومی یوكو اونو در این طراحی هستند. این روشهای طراحی باعث میشوند که مرکز یوكو اونو لنون نه تنها یک مرکز هنری باشد، بلکه خود تبدیل به یک اثر هنری زنده و پویا شود.
مرکز یوكو اونو لنون تنها یک پروژه معماری نیست؛ بلکه یک نماد فرهنگی و اجتماعی است که پیامهای هنری و فلسفی مهمی را به جامعه منتقل میکند. این مرکز با پذیرش خلاقیت و هنرهای معاصر به عنوان ابزارهایی برای ابراز اندیشهها و تغییرات اجتماعی، تلاشی است برای ارتقای فرهنگ و هنر در دنیای معاصر. به علاوه، این مرکز محلی است برای برقراری ارتباط میان هنرمندان و عموم مردم. فضای باز و قابل دسترس آن، فرصتی را برای بازدیدکنندگان فراهم میآورد تا با آثار هنری مختلف آشنا شوند و در رویدادهای فرهنگی شرکت کنند. این فضا همچنین مکانی است برای تبادل فرهنگی و تشویق به تفکر انتقادی. پایداری یکی از اصول کلیدی در طراحی این مرکز بوده است. استفاده از مصالح محلی، استفاده بهینه از نور طبیعی و تهویه، و همچنین طراحی فضای سبز در اطراف ساختمان، همگی نشان از توجه ویژه به مسائل محیطزیستی دارد. این طراحی نه تنها به کاهش تاثیرات منفی بر محیط زیست کمک میکند، بلکه موجب کاهش هزینهها و بهبود کیفیت زندگی کاربران میشود.
این پروژه یک نمونه برجسته از معماری معاصر است که توانسته است بهطور موثر هنر، فرهنگ و محیط زیست را در یک فضای یکپارچه ترکیب کند. طراحی این مرکز که بهدست اِلِیس ویلیامز آرشیتکتس انجام شده است، نه تنها به نیازهای عملیاتی و عملکردی یک مرکز فرهنگی پاسخ داده، بلکه مفاهیم عمیق انسانی و فلسفی را نیز در خود جای داده است. این مرکز بهعنوان یک نماد از خلاقیت و تغییر، یادآور میراث فرهنگی یوكو اونو است و در عین حال فرصتی را برای بازدیدکنندگان فراهم میآورد تا از آنچه که هنر و فرهنگ میتواند به جامعه بیاورد، بهرهمند شوند.
پینوشت
آجرهای باتِرلی با قدمتی بیش از 150 سال را میتوان در ساختمانهای متفاوت و توسعهی مسکن مدرن مورد استفاده قرار داد. این آجر معمولا در رنگهای قرمز، گاومیش، زرد، قهوهای، آبی و خاکستری و در چندین بافت تولید میشوند که صاف، یکنواخت و یکدست بودن، بافت سبک، مدرن و یکنواخت از ویژگیهای آنها میباشند.

Yoko Ono Lennon Centre is a unique teaching and performance building at the University of Liverpool. It has been designed by Liverpool School of Architecture graduates based at UK architecture practice Ellis Williams. The new facility includes The Tung Auditorium – a world class music performance space – together with two large lecture theatres, seminar rooms, café space, a public facing linear park and a new outdoor space for the University. With a floor area totalling around 6500m2 the building was planned around a careful understanding of the site and an innovative response to a challenging brief (and budget). The lecture theatres were arranged vertically, which allowed for a much smaller building footprint – freeing up the site to deliver a linear public park alongside the main arterial route adjacent to the south elevation (Grove St). This also allowed for large volume and height of Tung Auditorium to be placed adjacent to the teaching spaces, separated by the main atrium circulation space. Externally, the building’s form and materials relate to the robust architecture of some of Liverpool’s historic civic buildings and dockside architecture. It also responds to the immediate context of the Sydney Jones Library – in particular the use of a concrete plinth (which in itself is a reference to dock walls as practical and simple way to manage a busy edge). The University of Liverpool was the original “red brick University” so the use of that material may seem obvious. The facing brick selected was Forterra’s Butterley Farmstead Antique. The bricks here are more than decorative however, they are a key part of the acoustic strategy and were selected for their density as well the colour and tone. The large inward looking spaces of the theatres by definition are without external windows and openings, which can lead to a lack of activation and interest – which are equally important on a gateway site such as this. The curved forms to the corners are used to both soften the impact of the mass (accentuated by the use of double stacked protruding bricks to catch the sun), and as a nod to the curves used in prominent corner buildings that can be seen across Liverpool.
مدارک فنی