روستای اصفهک، مرمت و احیا اثر فرامرز پارسی(مهندسین مشاور عمارت خورشید) به انتخاب UNWTO در فهرست بهترین روستاهای توریستی دنیا در سال 2024

به گزارش وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، روستای اصفهک به انتخاب UNWTO در فهرست بهترین روستاهای توریستی دنیا در سال 2024 قرار گرفت.

پس از روستای کندوان، در استان آذربایجان شرقی، اصفهک دومین دهکده جهانی گردشگری در ایران است.

از سال 2021، ابتکار بهترین دهکده های گردشگری UNWTO با آرمان گسترش پایدار در مناطق، روستایی با تمرکز بر حفظ مناظر طبیعی، میراث فرهنگی و سبک های زندگی بومی، مانند خوراک شناسی و ارزش های محلی انجام شده است.

روستای اصفهک پس وقوع زلزله سال 1357 طبس به مدت حدود 30 سال به صورت متروک بود، تا در اوایل سال 1393 و در پی بازدید تصادفی مهندس فرامرز پارسی و صحبت با اهالی روستا قرار بر مرمت مشارکتی روستا گذاشته شد. در طول دو سال آتی با حضور متخصصان مرمت و بازسازی مهندسان مشاور عمارت خورشید از بافت روستایی و آشنایی با اقدامات صورت گرفته، فرآیند مرمت و بازسازی روستا و مشارکت تیم های متخصص و بهره گیری از توان گروه های دانشجویی اسناد مطالعاتی روستا تهیه و اصفهک به عنوان نخستین روستای استان خراسان جنوبی در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردید.
در ادامه ضمن تهیه اسناد طرح مرمت، استحکام بخشی و بهسازی روستا به کمک دانشجویان علاقمند، مطالعات ارزشمندی در حوزه ثبت زندگی ساکنان در پیش از زلزله 1357 انجام گرفت که نتایج آن در طرح معماری داخلی واحد های مسکونی تبلور یافت.
روند کارهای اجرایی با بهره گیری از امکانات روز مرمت و مشارکت ساکنان روستا در فرآیند بازسازی واحد های مسکونی، بناهای عمومی و بهسازی جداره های روستا با رویکرد اقامتگاه بومگردی اصفهک صورت گرفت. اقداماتی که همه و همه با همکاری و مشارکت اهالی روستا و به دست آنان انجام شده است.

اصفهک روستایی تاریخی است در 35 کیلومتری شرقی شهر طبس که در جریان زمین لرزه‌ی روز 25 شهریور 1357 به شدت آسیب دید. با کشته شدن بیش از ٨٠ نفر از ساکنان، روستای تاریخی که برای سده‌ها محل سکونت بود، متروکه گشت و به تدریج خالی از سکنه شد، به گونه‌ای که حدود ٥ سال پس از زلزله، تقریباً نشانی از سکونت در روستا به چشم نمی‌خورد. در پی اقدامات بازسازی پس از حادثه که بلافاصله پس از زلزله شروع شده بود، بازماندگان در خانه‌هایی که جهت اسکان موقت احداث شده بود، مستقر شدند. به تدریج و با ساخت روستا، ساکنان به بخش نوساز که عمدتاً واحدهایی حیاط‌دار بوده و با سبکی متفاوت از الگوی خانه‌های بومی ساخته می‌شدند، نقل مکان کردند. با متروکه شدن روستای تاریخی، فرایند فرسایش و تخریب آن که در معرض عوامل طبیعی و انسانی قرار داشت، شدت یافت، به طوری که در بازه‌ای 35 ساله تأثیر فرسایش بر ابنیه‌ی خشتی روستا، به مراتب بیشتر از تخریب ناشی از زمین لرزه بود. ساختار منحصربه‌فرد معماری روستا از یک سو و منظر طبیعی جالب توجه بافت در کنار تمام خاطرات شیرین زندگی در روستا، از عواملی بود که ایده‌ی بازگشت به روستای تاریخی و مرمت آن را ایجاد کرد. با شکل‌گیری ایده‌ی مرمت در ذهن جوانان روستا، نخستین اقدامات بازسازی شامل نقشه‌برداری، محله‌بندی و برداشت گذرهای روستا در خلال سال‌های ٩٢-١٣٩١ انجام شد.
در اوایل سال ١٣٩٣ و در پی بازدید اتفاقی فرامرز پارسی (از متخصصان مرمت کشور و مدیر‌عامل مهندسین مشاور عمارت خورشید) از بافت روستایی و آشنایی با اقدامات صورت گرفته در آن، آهنگ فرایند مرمت و بازسازی روستا شدت گرفت. در طول سال‌های آتی و با همت وی، بیش از چهار گروه دانشجویی با حضور در روستا، به تکمیل اسناد مطالعاتی و تهیه‌ی نقشه‌های وضع موجود و طرح مرمت پرداختند. نتیجه‌ی این امر، تهیه‌ی نقشه‌های وضع موجود بیش از 40 بنا و آماده‌سازی نقشه‌های مرمت و معماری بیش از 15 بنا و آموزش فنی جوانان روستا است که با پشتیبانی علمی و فنی مهندسین مشاور عمارت خورشید تهیه شده است.
نتیجه‌ی این اقدامات، بهره‌گیری از امکانات روز مرمت و مشارکت ساکنان روستا در فرایند بازسازی واحدهای مسکونی با رویکرد به اقامتگاه بوم‌گردی اصفهک است. امروزه، بیش از 10 نفر از جوانان روستا، در مراحل مرمت واحدهای مسکونی آموزش دیده و اقدامات بازسازی را زیر نظر مرمتگران متخصص انجام می‌دهند. باززنده‌سازی و استحکام‌بخشی ابنیه‌ی خشتی شامل خانه‌ی بهداشت به عنوان قهوه‌خانه‌ی جدید روستا، تجدید بنای حمام (مردانه و زنانه) و مرمت مسجد قدیمی و مقبره‌های خانوادگی مجاور آن، خانه‌ی ساباط، خانه‌ی دو صفه، خانه‌ی اللّه یاری، حسینی‌نیا و … در کنار بازسازی بخش‌هایی از جداره‌های خشتی روستا و توسعه‌ی زیرساخت‌های تأسیساتی، تنها بخشی از اقداماتی است که تاکنون صورت گرفته است. اقداماتی که همه و همه با همکاری و مشارکت اهالی روستا و به دست آنان صورت گرفته است؛ مرمتی که هنوز در روستا ادامه دارد.

نام پروژه/ عملکرد: طرح مرمت و باززنده‌سازی روستای اصفهک
شرکت/ دفتر طراحی: مهندسین مشاور عمارت خورشید
طراحان اصلی: فرامرز پارسی، کاوه منصوری، صابر اسدی
همکاران طراحی: نیما طالبی، عماد شهابی، حامد پرهام، یونس قهرمانی، خورشید پارسی، الهه خواجویی، دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه تهران (نیمسال اول 1394) و دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه یزد (نیمسال دوم 1393)
طراحی و دکوراسیون داخلی: فرامرز پارسی، خورشید پارسی، دانشجویان کارشناسی‌ارشد معماری داخلی دانشگاه تهران (نیمسال اول 1394-1393)
نوع تاسیسات/ نوع سازه: حداقل تأسیسات برقی و مکانیکی، سازه‌های خشتی تقویت شده با مش ژئوگرید و جزئیات مربوطه
آدرس پروژه: استان خراسان جنوبی، 35 کیلومتری شرقی شهرستان طبس، روستای اصفهک
مساحت/ زیربنا: مساحت سایت پروژه 35000 متر‌مربع (5/3 هکتار)، مساحت بخش مرمت شده 4000 متر‌مربع
کارفرما: اهالی روستای اصفهک
تاریخ شروع و پایان ساخت: تیر 1394-ادامه دارد
عکاسی پروژه: انوشه پیربادیان، کاوه منصوری، سياوش پارسی
مدیر اجرایی پروژه: محسن مهدی‌زاده، مصطفی یعقوبی
وب سایت: www.emaratkhorshid.com
ایمیل: Emarate_khorshid@yahoo.com