کاخ و باغ جیان فو، پکن، چین - دانشنامه هنرمعماری

آیین بودایی و تأثیر آن بر معماری کشور چین

طراحی فضاهای کتابخانه در جهان ترجمه‌ی آبتین گلکار

کاخ و باغ جیان فو، پکن، چین ترجمه‌ی آبتین گلکار

دفاتر معماری «تساو و مککاون» و «پی» با همکاری یکدیگر
کار معماری داخلی بخش بازسازی‌شده‌ای از شهر ممنوعه را به انجام رساندند.

کاخ و باغ جیان فو (که در زبان چینی به معنای «شادی جاودان» است) مجموعه‌ای است در گوشه‌ی شمال غربی شهر ممنوعه در پکن، که در سال 1923 در آتش سوخت. نُه پاویون و سایر سازه‌های پیرامون حیاط‌ها که با گذرگاه‌هایی به هم متصل می‌شدند، در سال 1740 برای شیان لونگ، امپراتوری از خاندان شینگ ساخته شده بود. او در این مجموعه کاخ‌ها به مساحت 72/0 کیلومتر مربع (که امروزه به واسطه‌ی 800 سازه‌ی چوبی خود شهرت دارد) به دنبال خلوتگاهی می‌گشت تا در آن، از دغدغه‌های دربار استراحت کند. پس از به قدرت رسیدن سون یات سن در سال 1911، و پس از آتش‌سوزی، اقدامی برای جبران صدمات واردشده به عمل نیامد تا آنکه در اواسط دهه‌ی 1990، بنیاد میراث چین که سازمانی غیرانتفاعی است و به وسیله‌ی رئیس شرکت ساختمانی هنگ‌کنگی هانگ لونگ اداره می‌شود، با همکاری موزه‌ی سرپرست کاخ‌های شهر ممنوعه، کار پرزحمت بازسازی آن را بر عهده گرفت.
پروژه علاوه بر کندوکاو در بایگانی‌ها و مطالعه‌ی عکس‌ها و طرح‌ها و نقاشی‌های قدیمی، متضمن به خدمت گرفتن سنگ‌تراشان، نجاران، کاشی‌کاران و نقاشانی بود که از هنرها و فنون ساختمانی سده‌ی هجدهم آگاهی داشته باشند. مسائلی که همچنان باقی می‌ماند، عبارت بود از کاربردهای جدید بنا و همچنین طراحی فضاهای داخلی آن. از این رو در سال 2004 فصل تازه‌ای در بازسازی این مجموعه گشوده شد و مدیر پروژه به کالوین تساو از دفتر معماری «تساو و مک‌کاون» در نیویورک مراجعه کرد. تساو در جریان پیشرفت کار طراحی داخلی، از شعبه‌ی شرکت «پِی» در پکن تقاضای همکاری کرد. نیازی به گفتن نیست که برگزاری المپیک و طرح بازسازی سراسری شهر ممنوعه، نیز بر زمان‌بندی پروژه تأثیر می‌گذاشت.
کارفرمایان در طلب آن بودند که سازه‌های مختلف مجموعه برای کاربردهای خاصی مانند نمایشگاه‌ها و برگزاری مراسم مختلف حفظ شود. در اینجا مقامات، حامیان مالی و پژوهشگران، می‌توانند در محوطه‌ای جدا از 7 میلیون نفری که سالانه وارد شهر ممنوعه می‌شوند، گرد آیند. معماران عمده‌ی تلاش خود را به چهار ساختمان معطوف داشتند (البته اگر دو سازه‌ی دستشویی عمومی و انبارها را به حساب نیاوریم): سازه‌ی اصلی به مساحت 1000 متر مربع که پاویون «بهار دیرپا» نام دارد و برای مراسم مهم و ضیافت‌های بزرگ از آن استفاده می‌شود؛ تالار «فضایل جاودان» که فضایی چند منظوره است به مساحت 230 متر مربع؛ اتاق کوچک پذیرش به مساحت 45 متر مربع در برج کوچک «ابرهای خوش‌یمن»؛ و موزه‌ای به مساحت 340 متربع در پاویون «خلوت آرام». گروه معماری همچنین می‌‌بایست عناصر سیستم‌های سرمایشی، گرمایشی، نورپردازی و لوله‌کشی را به شکلی نامحسوس در همه‌ی این فضاها تعبیه می‌کرد.
معماران احساس می‌کردند طراحی داخلی فضاها باید به گونه‌ای کاملاً متفاوت با بازسازی بیرونی بنا انجام شود؛ عملکرد فضاها دچار تغییرات قابل ملاحظه‌ای شده بود و بیشتر آنها می‌بایست برای فعالیت‌های مختلفی انعطاف‌پذیری داشته باشند. تساو همچنین از بازسازی فضا به شکل اولیه‌ی آن، اکراه داشت و رویکرد مدرنی را در پیش گرفت که در آن، طراحی و معماری داخلی، مکمل سازه‌های رنگارنگ و پرنقش و نگار بودند. معماران، تالار اصلی و پاویون بهار جاودان را به گونه‌ای طراحی کردند که به روشنی بر این جدایی فضاهای درونی/ بیرونی تأکید نشان دهند. آنها از رنگ‌های ملایمی بهره جستند که در تقابل با رنگ‌های تند و زنده‌ی بیرون قرار می‌گرفت و پلکان حجیمی از چوب گردو در بنا تعبیه کردند که بازدیدکنندگان را به طبقه‌ی سوم می‌برد، جایی که آنان می‌توانستند چشم‌اندازهایی از بقیه‌ی شهر ممنوعه را نیز تماشا کنند. طبقه‌ی دوم پاویون، تجهیزات تأسیساتی را در خود جای داده و در طبقه‌ی نخست که مراسم و ضیافت‌ها در آن برگزار می‌شود، معماران کف جدیدی طراحی کردند که روی کف اولیه‌ی بنا شناور است (این کف اولیه از معدود عناصری است که از آتش‌سوزی سال 1923 بر جا مانده بود). برای بارزتر نشان دادن این تصمیم، آنان حفره‌های شکاف‌مانندی دور ستونها و در گرداگرد خانه به وجود آوردند که بیننده می‌تواند از میان آنها نیم‌نگاهی به کف اصلی بنا بیندازد.
گروه طراحی موزه‌ی پاویون «خلوت آرام» را نیز به گونه‌ای انعطاف‌پذیر طراحی کرد تا برای انواع نمایشگاه‌های متغیر قابل استفاده باشد. گذشته از راه‌اندازی سیستم‌های تهویه‌ی مطبوع معمول، معماران نرده‌ها، حائل‌های مشبک، کفپوش‌ها و لوازم نورپردازی را به صورت سفارشی ساختند و با دقت، الگوی رنگی ملایمی را برای آنها انتخاب کردند. تالار چندمنظوره‌ی «فضایل جاودان» نیز تقریباً با همین مجموعه‌ی عناصر، تجهیز شده و مبلمان آن، حس و حالی نیرومند از چین مدرن را به بیننده القا می‌کند.
گفت‌وگوی آگاهانه‌ای که میان گذشته و حال برقرار شده است، به ویژه در پاویون اصلی جلوه‌ی بسیار مؤثری پیدا می‌کند. حال و هوای پیراسته‌ی مدرنیستی و فضاهای شناور، بدون هیاهو بینندگان را به تحسین هنرهای دستی و ویژگی‌های چشمگیر عناصر جدید بنا برمی‌انگیزد.