صندلی رَحِمی
The Womb Chair
اثر ارو سـارینن
متن از علیرضـا صالح­راستین

فراهم کردن فضایی آرامش‌­بخش و دنج در گوش‌ه­ای از منزل، چیزی است که بسیاری از مردم طالب آن هستند. این افراد می­کوشند، در قسمتی از خانه­‌های خود، بخشی را دلنشین­تر و گر­م­تر از سایر قسمتها ترتیب دهند تا بعد از یک روز پُرمشغله در آن مستقر شوند و به استراحت بپردازند. بدیهی است این فضا یک مبل یا یک صندلی را برای نشستن طلب می­کند که اصطلاحاً باید گرم و نرم باشد تا بتوان روی آن به‌­راحتی لم داد و بعد از یک روز کاری خسته­‌کنده، دَمی آسود.
آیا می­توان صندلی مناسب تری از «صندلی رَحِمی» برای آن فضا پیشنهاد کرد؟ کافیست جنین را در شکم مادر در نظر بگیرید: بدون شک، امن­ترین و گرم­ترین مکان برای زندگی جنینْ رحم مادر است؛ صندلی رحِمی با همین کانسپت طرّاحی و ساخته شده است؛ وسیله­ای است که می­توانید در آن آرام بگیرید و از محیطی دنج، گرم و راحت لذّت برده و استراحت کنید. صندلی رحمی مانند یک محفظه، بدنِ فردی که روی آن می­نشیند را پوشش می­دهد؛ زمانی که روی آن قرار می­گیرید می­توانید پاهای خود را به‌­راحتی همانند یک جنین به سمت شکم جمع کنید ــ از این رو یادآور وضعیّت قرارگیری نوزاد در شکم مادر است. این صندلی برای زندگی امروزی وسیله‌­ای کارآمد است، به­‌خصوص اگر شما عادت به چُرت­زدن‌های کوتاهِ بعد از ظهرها داشته باشید!
صندلی رحمی یک صندلی سفارشی بود که جهت استفاده شخصی خانم فلورنس کْنول، همسر آقای هانس کْنول بنیانگذار شرکت معتبر کْنول، طرّاحی شد. صندلی رحمی در سال 1948 زمانی متولّد شد که خانم فلورنس کْنول از ارو سارینن، معمار معروف فنلاندی، خواست تا صندلی­ای برایش طرّاحی کند که وقتی روی آن استراحت می­کند، بسیار دنج و راحت باشد و او را در خود جای دهد و بتواند به­‌راحتی روی آن چُرت بزند. خانم کْنول، زیرکانه این پیشنهاد را به شخص مناسبی داده بود، چراکه می­دانست ارو سارنین پیش از آن در طرّاحی صندلیهای اُرگانیک به چارلز ایمز کمک کرده و به همراه او صندلی­‌ای طرّاحی کرده که در مسابقه­‌ی طرّاحی اُرگانیک برای مبله‌­کردن خانه که توسّط موزه­‌ی هُنرهای معاصر (MoMA) در سال 1940 برگزار شده بود، جایزه­‌ی اوّل را به خود اختصاص داده است. جایزه‌­ی باارزش اوّل به صندلی­‌ای تعلّق گرفته بود که طرّاح یا طرّاحانش توانسته بودند فُرم، کارایی و متریال را با هم هماهنگ کنند، و مجموعه‌­ی نهایی از لحاظ زیبایی­شناسی هم حرفی برای گفتن داشت. بنابراین شاید کمتر کسی مانند ارو سارینن که از دوستان خانواده­ی کْنول بود می­توانست از عهده‌­ی طرّاحی اُرگانیک یک صندلی برآید و صندلی­‌ای خلق کند که تا امروز مشهور و پُرطرفدار باقی بماند.
صندلی رحمی توسّط شرکت کْنول آمریکا و دقیقاً بر اساس طرح و محاسبات سارینن ساخته شد، و بعداً یک زیرپایی با ساختاری هماهنگ با صندلی، طرّاحی و به آن اضافه گردید تا مجموعه‌­ای بی­نظیر برای استراحت فراهم گردد. این صندلی یکی از شناخته­‌شده‌­ترین نشانه­‌های طرّاحی اُرگانیک و طرّاحی مُدرن اسکاندیناوی در اواسط قرن بیستم است. اسکلت صندلی از جنس فایبرگلاس به‌­صورت قطعه‌­ای یکپارچه ساخته شده که دور تا دور آن را با لایه­ای از اسفنج پوشانیده­اند و لایه­‌ای خارجی از جنس پارچه، بافت بیرونی صندلی را تشکیل می­دهد. بدنه­ی فایبرگلاس به‌­نحوی قالب­گیری شده که محلّی ویژه برای قرار دادن دستها در حین نشستن وجود داشته باشد و از آن مهم­تر برای افرادی که عادت دارند در حین چُرت زدن پاهای خود را همانند یک جنین در رحم مادر جمع کنند، امکان قرارگیری پاها نیز روی آن قسمت وجود دارد. میله­‌های باریک استیل که با کرُم پوشش داده شده­اند، پایه­‌های صندلی را تشکیل می­دهند و تُشک‌هایی نیز برای راحتی بیشتر در قسمت مسند و تکّیه­‌گاه در نظر گرفته شده است.
هم به لحاظ کانسپت و هم به لحاظ فُرم طرّاحی، صندلی رحمی یادآور مبل راحتی چارلز ایمز است؛ ایمز می­خواست مبل راحتی که طرّاحی می­کند، همانند یک دستکش بیس­بال، فرد را در بر گیرد و محیطی امن و راحت برای فرد به­وجود بیاورد؛ سارینین هم می­خواست صندلی راحتی طرّاحی کند که فردی که روی آن می­نشیند را در آغوش گیرد و به او اجازه دهد بی­پروا روی آن لم دهد.
سارینین معتقد بود: «یک صندلی، نباید وقتی کسی روی آن نمی­نشیند، همچون یک مجسّمه در گوشه‌­ای از خانه قرار گیرد و کسی به آن توجّه چندانی نکند، بلکه باید پشتوانه­‌ای از ایده و فلسفه درون خود داشته باشد که همه را به تفکّر وا دارد.» همانند ایمز که توجّه زیادی به مقوله­‌ی آناتومی و نقش آن در طرّاحی مبلمان داشت، در طرّاحی صندلی رحمی، سارینن نیز به این فکر می­کرد که صندلی مورد نظر باید به­نحوی طرّاحی شود که افراد بتوانند هر طور که بخواهند روی آن بنشینند، نه اینکه مجبور باشند به شکل خاص و تعریف شده­ای روی آن قرار گیرند.
قیمت صندلی رحمی بین 3000 تا 4300 دلار است و مجموعه­‌ی صندلی رحمی در کنار زیرپایی 1200 دلاری خود، حدود 5500 دلار ارزش دارد. با این ارقام، شاید باید این صندلی را یک وسیله­‌ی لوکس و گران­قیمت بنامیم، امّا باید به این نکته توجّه کرد که وسیله­ای را به منزل می­بریم که نقطه­ی تحوّلی در تاریخ طرّاحی مبلمان به شمار می­آید و علاوه بر این، راحتی و آرامش ما را پس از یک روزِ کاری برای نشستن و آسودن تضمین می­کند. صندلی رحمی همچنان توسّط شرکت معتبر کْنول در اندازه‌­های استاندرد، متوسّط و کوچک تولید می­شود.
Sources:
http://interpret.co.za
http://www.home-designing.com
http://collections.vam.ac.uk
http://bestinformationabout.com