برج اداری بخارست
معماری از بهروز احمدی
(مهندسین مشاور شارستان)
تهران، ایران، 1376  

Bukharest Official Tower
Architecture by Behrouz Ahmadi
(Sharestan Consultant Engineers)
Tehran, Iran, 1997

در زمان طراحی برج اداری بخارست آشنایی کافی با سیستم اداری در بخش خصوصی وجود نداشت؛ ساختمان‌های اداری بخش خصوصی طراحی مناسبی نداشتند و در عمل، ساختمان‌های مسکونی برای کاربری اداری مورد استفاده قرار می‌گرفتند، در صورتی که ساختمان اداری قابلیت تغییر، تفکیک، تجمیع فضاها و تمرکز بخش خدماتی را طلب می‌کند و ضروری‌ست که به صورت مدولار طراحی شوند تا قابلیت گسترش یا تقسیم را داشته و نور و تهویه‌ی محل، بر اساس این سیستم در نظر گرفته شود. همچنین علاوه بر قابلیت تغییر در فضا، خدمات‌رسانی به بخش مسکونی در غیر زمان کار اداری نیز باید امکان‌پذیر باشد و این امر مزاحمتی برای افراد داخل فضای اداری فراهم نکند. بدیهی‌ست تمرکز این بخش در فضای عمومی، قابلیت تجهیز بیشتری در داخل فضای اداری را فراهم می‌آورد و خدمات به صورت مطلوب‌تری ارائه می‌شوند. در کشورهای صنعتی، سطح ساختمان اداری متناسب با نیاز متقاضیان اجاره داده می‌شود، اما در پروژه‌ی ساختمان اداری بخارست با توجه به وضع مالکیت در ایران، تصمیم بر این شد که فضا در هر طبقه به 4 محدوده (زون) تقسیم شود که هر یک دارای سیستم الکتریکی و مکانیکی مختص به خود باشد؛ البته در این شرایط امکان تبدیل دو واحد به یک واحد و سه یا چهار واحد نیز امکان‌پذیر است. با توجه به تقسیم فضاها با جداکننده‌های سبُک، امکان طراحی بر اساس نیاز نیز فراهم می‌شود.
تمرکز خدمات و محدوده‌بندی در ساختمان­های اداری در واقع از ضرورت‌های طراحی این بناهاست که عدم رعایت قواعد مذکور معمولاً به دلیل عدم آشنایی به موضوع می‌باشد و عدم رضایت کارفرما را در پی خواهد داشت. در مورد این بنا نیز رضایت کارفرمایان بعد از سفر به کشورهای صنعتی و بازدید از ساختمان‌های اداری جلب شد.
برج اداری بخارست از چهار طرف نما دارد و سقف هم به‌ صورت نمای پنجم مورد توجه قرار گرفته است. تعداد 4 محدوده‌ی تأسیساتی در هر طبقه‌ی ساختمان این امکان را فراهم می‌آورد تا در قسمت‌های مختلفِ هر طبقه، سیستم تأسیساتی به طور مجزا قادر به کار باشد و در فصول مختلف و ساعت‌های متفاوت، استفاده از سیستم‌های مکانیکی به نحو مطلوبی امکان‌پذیر است. بـه­ عنوان مثـال در اواخـر فـصل بـهار در قـسمت جنوبی ساختمان که جبهه‌ی آفتابگیر وجود دارد، هوای خنک مورد نیاز است، حال آنکه برای ضلع شمالی، هوا بسیار مطلوب است و استـفاده از هوای تازه به­ تنهایی کفایت می‌کند که این امر از طریق سیستم هوا‌ساز در هر طبقه ممکن می‌شود. تمام رایزرها در وسط بنا قرار گرفته‌اند و هواساز‌ها بین واحدها تقسیم شده­اند. هر محدوده دارای یک فن­کوئل سقفی است که حدود یک چهارم بنا را پوشش می‌دهد. دِفیوزِر خطیِ نصب‌شده در بالای پنجره‌ها، هوای مطلوب را به تمام قسمت‌ها می‌رساند. برای استفاده از خدمات کامپیوتری و شبکه، 4 مرکز در هر طبقه وجود دارد. برق اضطراریِ مجموعه در حدود روشن کردن فضاها و استفاده­ های عمومی است اما برای هر محدوده یک سیستم UPS نیز طراحی شده است.
طراحی نورپردازی به این صورت است که تقسیم فضاها به‌سادگی صورت می‌پذیرد و نیازی به تغییر محل چراغ‌ها نیست اما با وجود سقف کاذب امکان تغییر آن هم به سادگی میسّر است.
از دیگر خصوصیات مطلوب ساختمان‌های اداری که در این بنا نیز در نظر گرفته شده، وجود یک لابی در قسمت همکف است که امکان پذیرایی از مهمانان را فراهم می‌آورد. همچنین یک فضای خدمات اداری شامل پرینتر، پلاتر و غیره و یک سالن کنفرانس با امکانات ضروری که به صورت زمان‌بندی در اختیار واحدها قرار می‌گیرد و امکان برقراری کنفرانس‌ها را فراهم آورد، در اینجا پیش‌بینی و طراحی شد؛ البته این فضاها در نهایت، تغییر کاربری داده و مورد استفاده‌ی بخش اداری قرار گرفتند.
علاوه بر این، فضایی برای بانک در طبقه‌ی همکف در نظر گرفته شد که دسترسی به آن، به صورت مجزا صورت می‌گیرد.
در بالاترین طبقات ساختمان به دلیل دید بسیار مطلوب، قابلیت ایجاد یک نیم‌طبقه فـراهم آمـد و برای شرکـت‌هایی که نـیاز بـه فـضاهای بـزرگ­تری داشتـند منـظور شد و همچنین چـهار محدوده در یک واحد تجمیع شده و یک پله‌ی گرد که دسترسی به نیم‌طبقه را فراهم می‌آورد، در طراحی لحاظ شد.
گنبد مسی بر اساس این ایده که بام به­عنوان نمای پنجم دارای اهمیت است، شکل گرفت. حضور این گنبد، اغتشاش نمای تأسیسات ساختمان در بام را از بین برد و باعث ایجاد یک تعریف و زیبایی بنا شد. این اِلمان از نظر ظاهری، مشابه سقف گنبدی ساختمان پست و تلگراف در میدان توپخانه‌ی سابق (بیسیم پهلوی) است و در واقع با نگاه و یاد گذشته (خصوصاً برای کسانی که تهران قدیم را به یاد دارند) به­ عنوان یک نشانه‌ی شهری خاطره‌انگیز قلمداد می‌شود. دلیل استفاده از مس در گنبد، ماندگاری این فلز نسبت به مصالح مشابه است و اگر تغییر رنگی هم در آن صورت گیرد، مطلوب است، اما از بین نمی‌رود؛ به طور کلی، سعی شده تا مصالح به‌کار رفته در این ساختمان، حداقل نیاز به نگهداری را داشته و ماندگار باشند.
به‌منظور تکمیل این پروژه، برای اولین بار در ایران سنگ‌های نما با این مقیاس و این ارتفاع به صورت خشک و با پیچ و مهره متصل شدند که در صورت وجود ارتعاش و یا به سبب مرور زمان ریزش نکنند. شیشه‌های دوجداره در نمای اصلی به صورت لمینیت استفاده شدند تا در اثر شکستگی احتمالی، خطرساز نباشند.
سازه‌ی ساختمان به صورت فلزی و به صورت تیر ورق طراحی و اجرا شده است. ضخامت ورقِ ستون‌ها در طبقات متغیر است تا تغییر ابعاد ستون‌ها، باعث تغییر در جزئیات اجرایی فضاهای داخلی نشود.
ساختمان برج طبق مقررات ملی (در آن تاریخ، مقررات ملی ایران تدوین نشده بود) عایق‌بندی حرارتی شده است و در تمام طبقات، سیستم اطفای حریق (آب‌فشان) تعبیه شده که هر طبقه را به طور کامل پوشش می‌دهد.
سقف‌های کاذب، مدولار طراحی شده و چراغ‌ها در فواصل مناسب نصب شده‌اند. تأسیسات الکتریکی و HVAC (سیستم تهویه‌ی گرمایش-سرمایش) از زیر سقف کاذب عبور می‌کند و در کف طبقات هیچ لوله‌ای نصب نشده است تا در دراز مدت مشکل‌ساز نشود. جزئیات ساختمانی حتا در مورد دیوارهای پارکینگ هم از قلم نیفتاده است. سطوح تا ارتفاع خاص با مصالح قابل شستشو پوشانده شده‌اند و به طراحی کف، سقف و دیوارهای پارکینگ هم توجه شده است. بسیاری از جزئیات به‌کار رفته در ساختمان، در زمان خود بدیع بوده و سابقه‌ی کاربرد قبلی نداشته‌اند. همکاری همه‌ی مهندسین و تکنسین‌های مهندس مشاور شارستان در مدت تقریبی سه سال کار سنگین، نتیجه‌ی مطلوبی را به ‌وجود آورد که شایسته‌ی نامیدن آن به­عنوان یکی از نشانه‌های شهر تهران و نمونه‌ی یک معماری و مهندسی قابل توجه است. بسیاری از ایده‌های معماری و جزئیات استفاده‌شده در بنای این ساختمان، راهنمای طراحی بسیاری از ساختمان‌هایی شد که پس از آن ساخته شدند. ارزیابی این اثرات مثبت موجب دلگرمی همه‌ی همکاران مهندسین مشاور شارستان خواهد بود.

معماری معاصر ایران: اداری دولتی

______________________________________________

مدیر پروژه: بهروز احمدی
همکاران معماری: جعفر مصلح، محمد رضا برقعی، جمشید لیثی
سازه: فرهاد گلشن
تأسیسات مکانیکی : محمود زری‌باف
تأسیسات الکتریکی : محمد حسین رهنمائی
اجرا: ایرج حقیقی، کمال‌الدین ایمانی، مجید حکمت

مدارک فنی