نمونههای موفق مسکن اجتماعی گسترشپذیــــر
رکسانا خانیزاد

خانهی گسترشپذیر بخشی از طراحی پایدار در پاسخ به چالشهای توسعهی سریع شهرهایی مانند باتام در اندونزی است. این شهر که روزی مجموعهای از روستاهای خلیجی بوده است، حال در کمتر از 40 سال به دلیل قرارداد تجاری با سنگاپور به شهری بینالمللی با جمعیتی بیش از یک میلیون تبدیل شده است. مهاجران جوان از سراسر اندونزی برای امتحان شانس خود به باتام میروند. تا سال 2015 این شهر سریعترین رشد در جهان را داشته است. اما در نتیجهی این گسترش سریع، شهر با مشکلات زیادی در طرح و برنامهریزی مواجه شده است؛ مشکلاتی مانند اینکه چطور هجوم مهاجران را مدیریت نماید؟ چطور خانههای کافی و سیستم آبرسانی و فاضلاب مناسب فراهم نمایند؟ چطور زیرساختهای حمل و نقل، مدارس، دانشگاهها و بیمارستانها باید تامین گردند؟ در اینجا به بررسی چگونگی حل مسئلهی خانهسازی خواهیم پرداخت.
خانهی گسترشپذیر با توجه به چالشهای موجود در باتام و با توجه به درآمد خانوارها طراحی و ساخته شده است. آنها میتوانند خانه را در چهار مرحله و در زمانی که خانواده بودجهی کافی داشته باشد پیش برند. موارد مهمی که در طراحی مد نظر بودهاند در ادامه بیان میگردند.
مقطع ساندویچی: خانه دارای سقفی است که متحرک بوده و در زمان نیاز به گسترش به تراز بالاتر قابل انتقال است، پی و کف خانه نیز طوری طراحی شدهاند که تا سه طبقه را میتوانند تحمل کنند. سقف و کف به مثابهی دو نان تست در ساندویچ عمل میکنند. این سیستم انعطافپذیر به کاربر اجازه میدهد تا بر اساس نیازمندی خود دربارهی فضاهای مختلف و متراژ مورد نظر و همچنین بودجهی خانواده فضاها را ایجاد نمایند. این طراحی انعطافپذیر همچنین این امکان را برای کاربران فراهم مینماید که در صورت نیاز به فضای تجاری، طبقهی همکف خانه را به فضای کار اختصاص دهند و بتوانند درآمد کسب کنند.
گسترش در ارتفاع: ساختار خانه به گونهای است که در ارتفاع گسترش مییابد. بدین صورت ساخت و ساز در زمین زراعی کاهش مییابد. همچنین با توجه به کم شدن سطح اشغال زمین، ساخت و ساز گسترهی محدودتری را شامل شده است و بدین ترتیب نیاز به زیرساختهای مورد نظر که هزینهبر نیز هستند (مانند جادهها، سیستم آبرسانی و برق) کاهش مییابد.
سیستم غیر متمرکز: منابع جمعآوری آب باران و تکنولوژی استفاده از انرژی خورشیدی برای تامین برق، سیستم فاضلاب و سپتیک تانک و سیستم خنککننده در این خانه به کار گرفته شدند تا از هزینهی بالای راهاندازی زیرساختهای مرکزی پرهیز گردد.
لنداسکیپ مولد: خانهی گسترشپذیر امکان گسترش ظرفیت تولید غذا و افزایش مساحت ساختمان را به یکباره فراهم مینماید. با ایجاد باغچهای در کنار آشپزخانه و مزارع بامبو، کاربران میتوانند به منابع غذایی دسترسی بهتری داشته باشند.
بستهی بذر: خانهی گسترشپذیر مانند یک بستهی بذر طراحی شده است، این خانه شامل تکنولوژی، استراتژی مصالح و راهنمای طراحی است و میتواند از راههای مختلف بسته به شرایط محلی-اجتماعی، فرهنگی و شرایط محلی است. از اهداف این پروژه این بوده است که شهرهای گرمسیری مختلف بتوانند با استفاده از استراتژی خانهی گسترشپذیر، توسعه یابند.
فاز اول این طرح به متراژ 36 مترمربع در سال 2018 ساخته شده و در ادامه در سالهای آتی به محدودیت خود –سه طبقه با 108 مترمربع- رسیده است.
خانهی گسترشپذیر در اندونزی
معماران: گروه معماری سیستم شهری-روستایی
زیربنا: 108 مترمربع
سال ساخت: 2020
مدارک فنی