مرکز علوم و فنون شیراز 

علیرضا پیامی فر، زهره خلیلی

طراحی مرکز علوم و فنون شیراز واقع در خیابان آزادگان با زیر بنایی معادل 7000 مترمربع در پژوهشکده معلم فارس در سال 1394 توسط گروه معماری دیسا انجام شده است.
در طراحی این مجموعه که با هدف دستیابی به تجربه‌های کاربردی هنگام آموزش برای گروه‌های سنی مختلف طراحی شده است، سعی بر آن بوده که شکل‌گیری ریز فضاهای مرتبط در کنار یکدیگر و در ارتباط با هم به خلق سیرکولاسیون حرکتی مناسبی منجر شود که علاوه بر پوشش دادن کاربری‌های متنوع، قابلیت پذیرش گروه‌های بازدیدکننده‌ی مختلف در بازه‌های زمانی یکسان و بدون ایجاد تداخل حرکتی و عملکردی را دارا باشد. از آنجایی‌ که حضور مداوم و درآمدزا برای بقای اقتصادی پروژه گریزناپذیر است، یکی از مهم ترین رویکردهای طراحی، خلق و تعریف ریز فضاهای خدماتی مانند سالن آمفی تئاتر، غرفه‌های فروش، کافه‌رستوران و … با قابلیت عملکردی مستقل در بازه‌های زمانی خاص است.
چالش اصلی در طراحی و شکل‌گیری فضاهای مورد نیاز در این پروژه، وجود سازه‌ی از پیش اجرا شده، با طراحی و کاربری کتابخانه بود که تیم طراحی را بر آن داشت تا با آنالیز اولیه‌ی حرکتی و فشاری (باری)، به تخریب یا تغییر درصد بالایی از قسمت‌های سازه اجرا شده بپردازد. همچنین بهسازی و گسترش فضاها در بعضی از جبهه‌ها در جهت نزدیک شدن به عملکرد و پاسخ مناسب به سیرکولاسیون حرکتی مورد نظر در طراحی به کار برده شد.
نیاز متفاوت هر بخش با توجه به عملکرد و خصوصیات حرارتی و برودتی، همچنین میزان تامین نور و کنترل میزان تابش، اجرای پروژه را با چالش‌های تاسیساتی گسترده‌ای مواجه می‌کرد که با تعامل گروه‌های تاسیسات و معماری با مدل‌سازی سه بعدی جز به جز دیتیل‌های داخلی هر بخش و جانمایی ویترین‌های نمایش پیشنهاد بهینه برای هر بخش تهیه و ارائه گردید.
این مجموعه به گونه‌ای طراحی شده که ارتباط عملکردی بخش‌های متناسب با یکدیگر و شیوه‌ی حرکت و ورود و خروج گروه‌های مختلف، قابلیت مدیریت و کنترل را داشته باشند. در طبقه‌ی همکف، گروه‌های بازدیدکننده پس از پشت سر گذاشتن فیلتر عبوری، کنترل و تحویل وسایل غیر ضروری به امانات وارد بخش‌هایی از جمله زمین‌شناسی، جغرافیا، زیست جانوری و گیاهی می‌شوند. در ادامه با بازدید از آکواریومی که علاوه بر ایجاد جاذبه‌های دیداری در قسمت ورودی و لابی، بخش عمده‌ای از آموزش‌های عملی را در بردارد، به بخش‌هایی چون حیاط قاره‌ای- که خود از جاذبه‌های مجموعه به حساب می‌آید – برای دیدن گونه‌های متعدد گیاهی می‌رسند.
از دیگر ریزفضاهای موجود در طبقه‌ی همکف می‌توان به اتاق کنترل و بخش مدیریتی و اداری با در نظر گرفتن بیشترین نظارت و کنترل به ورود و خروج گروه‌های بازدیدکننده در قلب مجموعه اشاره کرد.
کاربری‌های مرتبط دیگر مانند تاریخ ایران و اسلام و غرفه‌های فروش مرتبط، همچنین بخش هوا و فضا در طبقه‌ی اول به گونه‌ای کنار هم قرار گرفته‌اند که رفت‌وآمد و مکث‌های مختلف امکان بازدید گروه‌ها را بدون ایجاد تداخل و از دست دادن قسمتی از بازدید فراهم کرده است. در طبقه‌ی آخر ریزفضاهایی مانند بخش‌های ریاضی، فیزیک، شیمی و تکنولوژی در کنار هم قرار گرفته‌اند که می‌تواند گروه سنی به خصوصی را مخاطب قرار دهد. همچنین در این طبقه با استفاده از فضای باز مشرف به سایت، طراحی فضایی آموزشی جهت رصد آسمان مد نظر گرفته شده که با ایجاد دسترسی عمودی به بقیه بخش‌های نجوم و هوا و فضا در دیگر طبقات، درجهت تکمیل مابقی آموزش‌های مربوطه است. مکان پروژه و مساحت تقریبی آن، امکان توسعه‌های آتی پروژه را مهیا می‌سازد که این توسعه از نکات قابل توجه به شمار می‌آید.

نام پروژه ـ عملکرد: مرکز علوم و فنون شیراز
شرکت ـ دفتر طراحی: آتلیه معماری دیسا
معماران اصلی: علیرضا پیامی فر، زهره خلیلی
طراحی و دکوراسیون داخلی: آتلیه معماری دیسا
نوع سازه: بتنی
آدرس پروژه: شیراز، بلوار مدرس، کوی آزادگان
زیربنا: 7500 متر مربع
کارفرما: آموزش پرورش
تاریخ شروع و پایان طراحی: 1396 - 1395
تاریخ شروع به ساخت: 1396