خـانه‌‎ی افشـار
علی اکبر صارمی
تهران، 1355-1353

خانه­‌ی افشار بین سال‌های 1353 و 1355 در زعفرانیه‌­ی تهران در زمینی شیب‌دار طراحی و ساخته شد. کارفرمای این خانه خواهر من و همسر و فرزندانش بودند که همگی هم‌فکر و هم‌نظر در طراحی بودند. مسئله توافق کارفرما به عنوان سفارش‌­دهنده، همیشه از نکات کلیدی اجرای هر پروژه می‌باشد. به طوری‌که غالباً نظر کارفرما مخصوصاً در زمینه‌ی خانه‌ی شخصی می‌تواند به‌کلی طرح را دگرگون سازد.
در این پروژه سعی شد دو بخش عملکردی و معمارانه از همدیگر تا حدودی جدا شده و هر کدام استقلال خود را داشته باشند. رابرت ونتوری از استقلال نما صحبت می‌کرد ولی در اینجا از استقلال «معماریت معماری» صحبت می‌شود. شاید چنین نکته‌ای در مباحث معماری مدرن ثقیل به نظر آید چون در آن تفکر، فرم از عملکرد پیروی می‌کند و چیزی بنام «معماریت» وجود ندارد. شاید این کلمه را “Architecturality” ترجمه کرد. مسلماً چنین بحثی را جز در مصداق واقعی و عینی نمی‌توان دنبال کرد. بنابراین در خانه­‌ی افشار لایه‌­ی بیرونی همان لایه­‌ی معمارانه است که با ستون‌های آزاد و سطوح متقاطع تعریف شده و سقفی نیز بر روی خود ندارد که آنرا به اصطلاح بشود ایوان نامید. در پشت این مجموعه بخش عملکردی قرار گرفته که شامل دو طبقه ساختمان با اطاق پذیرایی، آشپزخانه و ناهارخوری و خواب و انبار و غیره است. این دو بخش با هم ترکیب شده‌اند و کل خانه را به‌ وجود آورده‌اند.
از دوران بعد از انقلاب تاکنون این خانه در اجاره­‌­ی سفارت‌خانه‌های مختلف بود از جمله سفارت هلند که خانم کاردار سفارت که خود نقاش و هنرشناس بود می‌گفت این خانه مرا به یاد خانه‌ی ریتولد و گروه د‌‌استیل [De Stijl] در هلند می‌اندازد. گفتم درست حدس زده‌اید زیرا آن گروه در هلند به دنبال آفرینش فضا و فرم‌های انتزاعی و آبستراکت بودند و آبستراکشن یک مفهوم جهانی است که کاندینسکی نقاش روسی آنرا بیشتر منبعث از شرق می‌دانست تا غرب. بنابراین پرداختن به جهان انتزاعی، هنرمندان را در چهار گوشه‌ی جهان به هم پیوند می‌دهد و به‌ قول خانم کاردار، خانه‌ی ریتولد همان‌قدر ایرانی می‌تواند باشد که خانه‌ی افشار هلندی.
زمین این خانه در انتهای زعفرانیه قرار دارد و با شیب‌تندی به کوچه­‌ی روشن می‌رسد. عرض ساختمان این خانه 9 متر و طول آن حدود 20 متر است.
هنگامی که این یادداشت‌ها را بازبینی می‌کردم خانم افشار به رحمت ایزدی پیوست، امیدوارم بازماندگانشان در حفظ این بنا بکوشند چرا که خواهرم عشق خاصّی به آن داشت.

خـانه‎‌ی افشـار
علی اکبر صارمی
تهران، 1355-1353