خانــه‌ی آجــر بـافت معماری از علیرضا مشهدی میرزا

خانــه‌ی آجــر بـافت
معماری از علیرضا مشهدی میرزا
تهران، 1390-1389

پوسته‌ی سه‌بعدی آجری و روش اجرا با 23 جعبه
ساختمانی که قرار بود طراحی شود یک نما بیشتر نداشت، نمایی به عرض 6 متر و ارتفاع حدود 15 متر. برای ایجاد سایه‌های متنوع روی نما و کنترل نور تصمیم گرفته شد نمایی سه بعدی طراحی شود. محدودیت‌های پروژه از نظر متراژ و عدم امکان ایجاد تراس و فضای منفی در نمای خارجی باعث شد طراحان از حداقل عمق لازم برای ایجاد نمای سه بعدی استفاده کنند و بدون از دست دادن متراژ بنا، این نما را توسط بافت آجری به وجود آورند.با توجه به محدودیت بودجه در این پروژه باید روشی ابداع می‌شد که نیاز چندانی به نظارت یا تولید نقشه‌های جزئیات اجرایی نداشته باشد، بنابر این کلیه‌ی ملزومات اجرایی در یک دستورالعمل که مبنای آن اعداد و ارقام ریاضی است خلاصه شد. این روش «23» نام گرفت، زیرا همه‌ی گزینه‌ها در آن با عدد 23 شناخته می‌شوند: 23 ردیف آجر، 23 اندازه آجر برش‌خورده، 23 کارتن آجر، 23 ستون میلگرد که استراکچرنماست و آجرها به ترتیب داخل آن قرار می‌گیرند.
روش 23: استفاده از رقوم و اعداد به جای استفاده از نقشه
در این روش مطابق دستورالعملی در یک برگه‌ی A4 که در اختیار کارفرماست، کارفرما باید 23 جعبه برای هر طبقه تهیه کند. روی هر جعبه از عدد 1 تا 23 شماره‌گذاری می‌شود و داخل هر جعبه آجرهای برش‌خورده مطابق جدول دستورالعمل قرار می‌گیرند. این 23 جعبه در هر طبقه قرار گرفته و کارگر جعبه‌ها را به ترتیب از جعبه‌ی شماره 1 باز می‌کند و آجرهای آن را به ترتیب اعداد در هر ردیف داخل میلگرد کرده و به صورت خشکه‌چین روی هم قرار می‌دهد. این روش مانند اجرای پازل است که پشت قطعات پازل شماره‌گذاری شده و مجری بدون آنکه متوجه باشد با استفاده از ارقام و اعداد چیدمان را انجام می‌دهد. معمار می‌تواند بدون نظارت مستمر و با نیروی غیرمتخصص و بدون صرف هزینه‌های مازاد، در مدت زمانی کوتاه نماهایی پیچیده از این قبیل را طراحی و اجرا کند.

دو درخت چنار روبه‌روی زمین پروژه قرار دارند. ارتفاع این دو درخت بلند است، به طوری که از داخل هر طبقه دیده می‌شوند. به همین دلیل تصمیم بر آن شد تا حضور درختان در داخل خانه از بین نرود و آنها هنگام استراحت ساکنان در فضای نشیمن خانه، قابل دیدن باشند، بدون آنکه فضای درون از بیرون دیده شود یا نیازی به پرده باشد. پوسته‌ی سه بعدی آجری به نحوی طراحی شد تا بخش‌هایی از خانه که به نورگیر و پنجره نیاز داشت مجوف شود. به همین دلیل ایده‌ی 50درصد به اجرا درآمد، یعنی 50% از سطح نما به بازشو و نورگیر اختصاص یافت، ولی نه به اشکال متعارف، بلکه به شکل شبکه‌ی شطرنجی و فضای پر و خالی مطابق دیاگرام‌های فوق. در روز نیازی به استفاده از پرده نیست و بیننده از داخل خانه نظاره‌گر بیرون است، بدون اینکه فضای داخل از بیرون دیده شود.

خانــه‌ی آجــر بـافت

_______________________________________

(رتبه‌ی سوم جایزه‌ی معمار سال 1390)
طراحی و اجرا: علیرضا مشهدی میرزا
تهیه‌ی دستورالعمل اجرا به‌جای جزئیات فاز2: علیرضا مشهدی میرزا
همکاران: کامران تفرشی، زهرا پورهادی، حمید زین‌ساز، محبوبه‌السادات حسینی
کارفرما: علیرضا زاهدی
مساحت زمین: 130 متر مربع
زیربنا: 312 مترمربع
محل اجرای پروژه: تهران، خیابان قزوین
سال ساخت: 1390-1389