بازتعریف ساختمان تجاری پلاسکو، اثر آوا همامی و پیمان همامی

رتبه‌ی اول در مرحله‌ی اول مسابقه‌ی پلاسکو

ایده‌ی بازتعریف مجموعه‌ی پلاسکو
جداره‌های خیابان جمهوری که سایت مورد نظر را در خود جای داده، عمدتاً بدون گشودگی و فاقد تناسب عرض محور به ارتفاع بدنه‌ها است. مهم آنکه سبزینگی‌های اطراف سایت بیشتر محصور یا نیمه‌محصور در زمین سفارتخانه‌ها و یا در فضای باز مراکزی از جمله ساختمان بانک ملت یا مدرسه ژاندارک هستند. در این محور غالباً جداره‌های صلب و تیره از آلودگی و اغتشاشات بصری مشهود است، که جمیع این موارد با پیشینه‌ی افکار عمومی از فاجعه‌ی پلاسکو، بر فشار روحی و روانی جامعه افزوده و از دلایل افسردگی جامعه یا دست‌کم تأثیرگذار بر آن است. در نتیجه، طرح‌ریزی یک فضای شهری سبز در مجاورت خیابان جمهوری جهت ایجاد احساس امید و سرزندگی برای شهروندان به واسطه‌ی خلق این فضا در عین زنده نگاه داشتن یاد و آرمان‌های قهرمانان پلاسکو و همچنین تعدیل کاربری‌های تجاری طبق چشم‌انداز مندرج در طرح تفصیلی منطقه، به عنوان اهداف نهایی در این ایده‌پردازی قرار گرفتند.
این فضای شهری علاوه بر احیای مجدد خاطرات و زنده ساختن فضای جمعی در لاله‌زار قدیم و بنا بر ماهیت خود که قرارگاه‌های مدنی و پاتوق‌های فرهنگی را به واسطه‌ی گالری و نمایشگاه و فضای ورزشی به وجود می‌آورد، امکان دسترسی به واحدهای تجاری و مسکونی را نیز از طریق گشودگی‌های احجام فراهم می‌نماید. استفاده از بافت گیاهی در سطوح بام‌ها، تراس‌ها و بدنه‌های شهری یکی از راهکارهای اصلی کاهش آلودگی هوا و مبارزه با گرمایش زمین در کلانشهرهای پیشرفته است؛ تراکم بالای سبزینگی در این ایده با به‌کارگیری تکنولوژی‌های روز از جمله بام-تراس‌های سبز با سیستم مدولار و دیوارهای عمودی زنده با سیستم کابلی کششی، و طاق-سایبان‌های سبز ایجاد شده که در سطح فضای شهری و بام تراس‌های مسکونی و تجاری و در پوشش بدنه‌ی مراکز جانبی سایت پراکندگی دارد، راهکاری برای سامان‌دهی بصری نیز به شمار می‌آید.
بیان مسئله: جایگیری در بافت تاریخی و همجواری با سازه‌های ارزشمند میراث فرهنگی در محدوده‌ی سایت پلاسکو، ایرادات و نواقص در وضع سابق برج پلاسکو، نیازهای کسبه‌ی پلاسکو و انتظارات کارفرما از مؤلفه‌های اصلی برای طراحی مجدد پلاسکو هستند.
اهداف: طراحی برج جنوبی ساختمان پلاسکو با جانمایی فضای یادمان آتش‌نشانان در یک طبقه، اصلاح نقشه‌های داخلی و رفع نواقص نسبت به وضع سابق و بر اساس اطلاعات و نیازهای گردآوری شده از کسبه‌ی پلاسکو، از جمله جانمایی مناسب دسترسی‌های عمودی و جانمایی سیستم پلکان برقی، ایجاد گشودگی جهت دسترسی به نور طبیعی برای واحدهای میانی در ترازهای پایین، و تغییر فضای تجاری-کارگاهی سابق به تجاری-عمومی و مطابق با معماری مراکز تجاری روز، طراحی نمای ساختمان در عین احترام به ارزش‌های بافت همجوار و دارای هارمونی با کالبد تاریخی توأمان با سامان‌دهی بصری به جهت ارتفاع ملزم و تأثیرگذاری اجتناب‌ناپذیر برج پلاسکو بر خط آسمان.
همجواری‌های سایت پلاسکو: بررسی بدنه‌های مجاور سایت در بافت تاریخی که شامل بدنه‌های شمالی و جنوبی محور جمهوری، چهارراه استانبول، محور لاله‌زار و بافت میانی که ژاندارک و خانه‌های پیرنیا و سردار معتمد را در خود جای داده، لزوم طراحی کالبدی دارای هارمونی پیوسته در بافت تاریخی را مورد تاکید قرار می‌دهد. از طرفی سیمای برج سابق پلاسکو نیز با هویت ایرانی و با موتیف‌های گره مزین، با زمینه‌ی کاشی‌های لعابدار فیروزه‌ای، با ظرافتی خاص این موتیف و پترن‌ها، مختص پروژه‌ای با کاربری تجاری طرح‌ریزی و اجرا شده بود.
ایرادات در روابط داخلی برج سابق با افزایش تعداد کابین بالابر و اختصاص سه کابین بزرگ و دستگاه پله‌ی سه‌طرفه‌ی استاندارد، در ضلع شرقی برج، برای ارتباط کامل جهت استفاده‌ی کسبه برای دسترسی به کارگاه‌ها و دفاتر طبقات اصلاح شده است.

کتاب سال معماری معاصر ایران، 1397

________________________________________________

نام پروژه/ عملکرد: بازتعریف ساختمان تجاری پلاسکو
شرکت/ دفتر طراحی: گروه طراحی معماری اُرُسی
معماران اصلی: آوا همامی، پیمان همامی
نوع سازه: عرشه فولادی
آدرس پروژه: تهران، خیابان جمهوری، حدفاصل خیابان فردوسی و لاله زار
مساحت/ زیر بنا: 1085 متر مربع
کارفرما: بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی
ایمیل: orosi.architectural.group@gmail.com