فریدون کسرائی
مهندس فریدون کسرایی،
به بهانه‌ی معرفی ایشان در شماره 14مجله هنرمعماری، نامه‌ای فرستاده‌اند که علاوه بر اظهار لطفی که نسبت به مجله‌ی هنر معماری نموده‌اند، حاوی نکاتی است مفید؛ در اینجا متن آنرا با اندکی دخل و تصرف می‌آوریم:
دوستان من، دوستان فصلنامه‌ی ارجمند هنر معماری!
خوب می‌دانید که فعالیت‌های فرهنگی شما را به‌نیکی زیر نظر دارم، دنبال می‌کنم و با خوشحالی شاهد ارتقاء سطح هنری آن فصلنامه، که در هر شماره جامع‌تر و پربارتر از شماره‌ی قبلش است، می‌باشم. می‌دانستم که موازی با انتشار فصلنامه، کتاب‌های مفیدی را در مسیر حرفه‌ی معماری و معماری داخلی انتشار داده‌اید، اما با شگفتی، با تعدّد کتاب‌های منتشر شده توسط آن مؤسسه‌ی محترم، که در حدود بیست عنوان بود، مواجه شدم و به خود بالیدم که دوستانی دارم که فرهنگ را هدف خود قرار داده و برایش گام‌های ارزشمندی برمی‌دارند؛ و ارزش این فعّالیت، خصوصاً در شرایط سخت اقتصادی و چالش‌های پیش روی انتشار کتاب ــ با هزینه‌های گزاف آن ــ دوچندان می‌شود. اضافه نمایم که در مسیر چاپ و انتشار فصلنامه و کتاب‌های هنری و کلاً فعالیت‌های فرهنگی شما، آنچه حائز اهمیت و ذکر دست مریزاد می‌باشد، همانا ارتقاء سطح کیفی آنها چه از دیدگاه بصری و چه از نظر محتوا می‌باشد، و این روندْ مورد به مورد در شماره‌های مجله و کتاب، از انتخاب کاغذ گرفته تا صفحه‌بندی و لیتوگرافی و بالأخره چاپ، در نهایت سلیقه لحاظ گردیده و کل این مهم به شهادت شماره‌های فصلنامه و کتاب‌هایی است که پیش رو دارم. البتّه با نازک‌بینی‌ای که نزد دوست گرامی آقای خانی‌زاد سراغ دارم، جز این هم انتظار نمیرفت. از آنجا که خود درگیر مسائل چاپ و ترجمه و ویرایش می‌باشم، لازم دانستم به بهانه‌ی وظیفه‌ی دوستی و خصوصاً به دلیل دعوت به همکاری از من برای معرفی حرفه‌ی معماری داخلی و ارائه‌ی چند اثر از کارها و فعالیت‌های خود در این شماره، نکته‌ای کوچک اما با اهمیت را به دوستان، تنها به دلیل یاری به بهینه‌شدن فصلنامه، ذکر نمایم.
شاید دوست گرامی، آقای خانی‌زاد، به یاد بیاورند، که به طور شفاهی درباره‌ی «معماری داخلی» ــ که در اکثر نشریات به اشتباه «طراحی داخلی» نوشته می‌شود ــ یادآوری کرده باشم. امّا حال که قرار همکاری با دوستانم را دارم، روی این مسئله تأکید می‌کنم و شرح کوچکی را به صورت جدّی‌تر بیان می‌نمایم.
در بحث ترجمه‌ی کتاب و خصوصاً متون فرهنگی و هنری، نمی‌توان به معانی و مفاهیمی که در دیکسیونرها، یا دائرةالمعارف‌ها یافت می‌شود خیلی تکیه کرد، چراکه برخی مفاهیم غربی به دلیل ضعف در واژه‌های فارسی و حتّا عربی، و عدم حضور جایگزین‌های دقیق به اضافه‌ی کم‌حوصلگی مترجم، از اولین کلمه‌ی مندرج در دائرةالمعارف به عنوان جایگزین استفاده می‌شود؛ مثال بارز آن هم کلمه‌ی انگلیسی “design” می‌باشد که در این مقال مراد من برای نتیجه‌گیری است. در دائرةالمعارف، “design” را «طراحی» معنی کرده‌اند و همانگونه که عرض شد و مترجمین هم بدون توجه به مفهوم آن در زبان اصلی، با ساده‌انگاری، معادل «طراحی» را بر آن گذاشته‌اند؛ که شاید نازل‌ترین معادلی باشد که به آن نسبت داده می‌شود. در زبان انگلیسی “design” به مفهوم کلی یعنی ساختارگرایی، سامان‌بخشی، نظم‌آفرینی، شکل‌آفرینی اندیشه، برنامه‌ریزی و غیره، که به صورت خاص، در حرفه‌های مختلف، معانی دقیق‌تری را دارا خواهد بود. حال آنچه مورد نظر ماست مربوط به واژه‌ی “Interior design” می‌باشد که متأسفانه «طراحی داخلی» ترجمه می‌شود و در کلّیه‌ی نشرهای فنی و هنری تسرّی دارد.
لازم به تأکید است که در این معنا، یگانه کلمه‌ای که به صورت جامع و مانع پاسخگوی این مفهوم می‌باشد، «معماری» است و نه «طراحی». چراکه کلیه‌ی مفاهیم ذکر شده در بالا، یعنی سامان‌بخشیدن، نظم‌آفرینی، برنامه‌ریزی و غیره در مفهوم «معماری» است که مستتر است و نه کلمه‌ی «طراحی»؛ و این معنی، یعنی معماری، قابل تسرّی به کلیه‌ی رشته‌های هنری غیر از معماری نیز می‌تواند باشد، مانند «معماری صنعتی» به‌جای «طراحی صنعتی»، «معماری لباس» به‌جای «طراحی مُد» و غیره. این بحث بسیار جالب، اما طولانی است و من به همین کم بسنده می‌کنم. اما شاهدی از غیب موجب یاری به درک این مقوله گردید: استاد فرشید مثقالی، گرافیست مشهور، در شماره‌ی 19 فصلنامه‌ی حرفه: هنرمند، شماره‌ی بهار 86، از دیدگاه یاری رساندن در آموزش به نسل‌های امروز، شرحی در نهایت کمال نوشته‌اند و به این مهم به صورتی دقیق بسط داده‌اند. من مطالعه‌ی این مقاله را به کلیه‌ی همکاران فصلنامه، خصوصاً عزیزان مترجم توصیه می‌نمایم. دیگر اینکه در اکثر کشورهای غربی ــ از جمله فرانسه، هلند، بلژیک و غیره ــ دانشگاه‌هایی هست که رشته‌ی «معماری داخلی» را به همین نام بیش از پنجاه سال است که تدریس می‌کنند.
و به عنوان حُسن ختام عرایضم، ضمن تشکر و تحسین فعالیت‌های چشم‌گیر فرهنگی و هنری شما عزیزان، که مداوماً در امر ارتقاء کیفی نسل امروز مؤثرید، جمله‌ای را که اکثراً شاگردهایم و خصوصاً انسان‌های کوشا در راه فرهنگ و هنر، از من شنیده‌اند، برای شما عزیزان بازگو می‌کنم:
«دوستان عزیزم! کسانی‌که برای ارتقاء دانش انسان‌ها خدمت کرده و زحمت می‌کشند، بر روی جاده‌ی حاصل‌خیزی گام برمی‌دارند، که این مهم خود بهترین شیوه برای نزدیکی به خداست؛ و شما از آن دست می‌باشید.»
چو غنچه گرچه فروبستگی است کار جهان تو همچو باد بهاری گره‌گشا می‌باش [حافظ]
با مهربانی
فریدون کسرایی
24/6/1388
نامه مهندس فریدون کسرایی به دستخط ایشان
