آخـــریــن سـنـگــــر خـیـــال اســـت (دربــاره‌ی آرکـی گـــرافِ شــیراز) 

محمدحسن فروزان‌فر

همواره در طول تاریخ، قدرت خیال (Fiction) و خیال‌پردازی انسان ارزشمندترین دارایی او بوده است. به واسطه قدرت خیال و به تبع آن داستان سرایی توانستیم بر دیگر گونه‌های خلقت برتری یافته و بر جهان مسلط شویم. قدرت خیال این امکان را به انسان داد تا مفاهیم انتزاعی مشترکی با هم‌نوع خود ایجاد کند که به دنبال آن واقعیت خیالی شکل گرفت. برخلاف دروغ، واقعیت خیالی (Imagined Realities) چیزی است که هرکسی آن را باور می‌کند و تا وقتی که این باور مشترک وجود دارد، واقعیت خیالی در جهان اعمال قدرت می‌کند.1
امر طراحی (Design) مستقیماً با واقعیت خیالی در ارتباط است. مادامی که در فرایند طراحی به مسئله‌ای فکر می‌کنیم، ناخودآگاه وارد ساحت خیال شده و سعی داریم به چیزهایی که وجود ندارند موجودیت ببخشیم. در پی خلق وضعیت جدیدی هستیم که نقطه شروع و اقتضائاتش را خودش مشخص می‌کند. در مقابل، امروز با مفهوم باز طراحی (Re-Design) سر و کار داریم. در بازطراحی در پی وضعیت جدید با توجه به وضعیت قبلی هستیم؛ با حفظ ساختار و شاکله‌ی وضعیت موجود جهت حل مسائل جدید یا ایجاد امکان‌های نو دست به تغییر می‌‌بریم. به دیگر بیان، در باز طراحی روی مرز جدیدی حرکت می‌کنیم که خود تعریف کرده‌ایم؛ مرزی میان وضعیت قبل و وضعیت جدید.
بازطراحی، مجدداََ ما را وارد ساحت خیال کرده با این تفاوت که واقعیت نیز در آن دخیل است. خیال، آخرین سنگری است که می‌توانیم آرزوها، رویاها و ایده‌هایمان را درونش پرورش داده و از آن لذت ببریم.
در کلاس‌های آرکی گراف به دنبال پردازش تصویر خیال هستیم. سعی داریم این مهم را از طریق تمرین، بازترسیم آثار معماری و نیز بازسازی پوسته‌های شهری تحقق بخشیم. در این راستا، لندمارک‌ها و بناهای مهم شیراز را دستمایه قرار داده و خود را جای معمار پروژه گذاشته تا بر اساس خوانشی شخصی تغییراتی در آن ایجاد کنیم. این تغییرات که از کشف پتانسیل‌های فرمی یا محتوایی اثر یا از ترکیب عناصر بیرونی بوجود آمده است، صرفاً می‌خواهد روی مرز معماریِ گمانه زن (Speculation Architecture) حرکت کرده و الهام‌بخش ایده‌های بعدی باشد.
در تمرین نخست (بازترسیم آثار معماری)، هنرجویان از دید یک غیرِ معمار به اثر مورد نظر نگاه کرده و سعی می‌کنند شباهت‌های فرمی و محتوایی آن را به عنصری بیرونی پیوند زده، در نهایت، دوگانه‌ای منسجم از معماری و دیگریِ آن خلق کنند.
در تمرین دوم (بازسازی پوسته‌های شهری)، وضعیت موجود معماریِ شیراز را هدف قرار داده، ساختمان‌های نازیبا و نه چندان باکیفیت را جمع‌آوری کرده و سعی شده تا با ترکیب آن‌ها، ساختاری جدید و البته خیالی خلق گردد. ساختاری که در ظاهر، هرگونه اصول و قاعده‌ی اولیه را نقض کرده و تلاش می‌کند واکنشی نسبت به خود باشد، واکنشی نسبت به وضعیت موجودش. آثار بدست آمده واقعیت‌هایی خیالی بوده که می‌خواهند مرزهای جدیدی برای معماری ترسیم کنند.
هر کو نکند فهمـی زین کلک خیال انگیز / نقشش به حـرام ار خود صورتگر چین باشد

1. هراري. انسان خردمند