کــافـــه رُلِـــر اثر سیاوش کاتبی

در جایگاه ارزشمند معماری امروزی، ایجاد یک فضای دلنشین عمومی، به طور مستمر، دغدغه‌ی طراحان و دانش‌آموختگان علم معماری و به خصوص نواندیشان این عرصه با هدف مرتفع نمودنِ “نیاز به گستردنِ روابط اجتماعی در مقیاس محلی و تحول نگرش فرهنگی” با در نظر گرفتن عوامل اقلیمی، جغرافیایی و گرایشات قومی؛ به شیوه‌ی طراحی به‌روز، ایرانی و مدرن بوده است.
در سال 1397 “سین” با محوریت قرار دادن ارتباطات اجتماعی، شناخت کامل این کاستی و نظر به کمبود فضایی عمومی در مقیاسی محلی، جهت اعتلای تعاملات فرهنگی- اجتماعی، اقدام به ایجاد مکانی همگانی، آمیخته با هنرمعماری، هماهنگ با عامل “زیبایی‌شناسی محیطی” و همچنین بهره‌بردن از سبزینگی پایدار یکی از خوش آب و ‌هواترین مناطق شهری (خیابان قصردشت شیراز)، نمود. کما اینکه دیگر اماکن عمومی همین منطقه که در این راستا کوشیده و سابق بر این دایر بوده‌اند، بعضاً از مزایا و ظرفیت‌های موجود آگاهی و شناخت کافی نداشته و گاهاً به طور اتفاقی از هنر معماری، اندک سهمی برده‌اند.
به کارگیری استعدادهای نهفته‌ی بنا در طراحی، نظیر استحکام بخشیدن و مقاوم‌سازی سقف طاق‌ضربی آجری مربوط به دوران پهلوی دوم و بهره‌بردن از زیبایی ذاتی سازه‌ی خشتی به‌عنوان نمای اصلی سقف و همچنین نمایان شدن روح بی‌بدیل هنر “آجر چینی ایرانی” در صنعت ساختمان دیروز، در کنار معماری و چیدمان امروزی، نقش برجسته و ظرافت را در آمیختن معماری “مدرن و سنتی” به خوبی عیان نموده است. به جلوه در آمدن آجر سنتی سقف به‌همراه نورپردازی و تجلی مفهوم “اکسپوز” در طراحی ساختار تأسیسات، بیانگر روشن این مطلب است.
از دیگر پتانسیل‌های موجود، استفاده از کرکره‌ی آکاردئونی فلزی محافظ درب ورودی در بنای قدیمی است که در طراحی اثاثیه داخلی همچون ساخت و تهیه‌ی میز سرویس‌دهی و میزبان، نقش اساسی ایفا کرده و به نوعی نه تنها از کالبد محیطی خود جدا نشده بلکه با ساختاری متفاوت خودنمایی می‌کند. این تبحر خلاقانه طراح در تهیه‌ی اسباب و لوازم پروژه موجب هدر نرفتن منابع بالقوه و به طبع کاهش چشمگیر هزینه‌ها شده است.
تعلق‌خاطر معمار به آجرچینی سنتی و استفاده از آجر غیرصنعتی، با درنظرگرفتن سبک و سیاق محیطی که غالباً با درختان چند ده‌ساله و بعضاً چند صدساله، احاطه شده و روح طبیعت شهری را صیقل بخشیده، از دیگر مزایای این پروژه است که با چیدمانی چشم‌نواز، ارتباط حسی میان نام مجموعه (رُلر) و هارمونی چینش نیم‌غلتکی آجری در محور میانی بصورت نیمکت و در محل تلاقی ورودی و محیط داخلی به‌شکل کنسولی مواج و چشم‌نواز با رویه‌ای از جنس چوب و البته با عرض‌کم موجبات ارتباط بصری و گاهی کلامی را فراهم و ذهن هر مخاطبی را درگیر این چیدمان هندسی منظم و نام محیط می‌نماید که پیش از آن در چنین فضایی قرار گرفته و از منظر دیداری، محیطی جدید عرضه می‌دارد.
سرشت جلایافته دیوار داخلی، مزین به کاشی دست‌ساز نیلگون، این میراث کهن، پخته‌شده در کوره‌ی کاشی هفت‌رنگ و هنر دست هنرمندان بومی است که با چیدمانی نو، بیانگر عمق توجه به رنگ‌ها و استفاده از هنر سنتی و ایرانی است. دیواری از کف تا سقف منقش به کاشی با طیف رنگ آبی، ضامن آرامش محیط و دیواری پوشیده با موزاییک خام صیقل نیافته با چینشی ناهمگون، گویای استحکام سازه با رنگ اصلی بتن است؛ که این روش اجرای متفاوت، نقض آشکاری بر چیدمان منظم سنتی است. روح مدرن این دیوار در تضاد با دیوار آراسته به کاشی مقابلش، سادگی اسلوب و ایده‌ی “مدرن سنتی” را بیان می‌دارد. استفاده از متریال ارزان قیمت نظیر موزاییک ساب‌نخورده یا همان موزاییک خام در نما و مشخصاً روح بخشیدن با اجرای ظریف جزئیات به‌ همراه نورپردازی، خبر از بی‌پروایی در طراحی و به‌کارگیری شایسته تمام مصالح موجود، دارد.
بهـره‌جویی از عــوامل خاطــره‌انگیــزی همــچــون صندلی‌های فلزی مدرسه‌ و چهارپایه و یا میزهای چوبی سه‌پایه، با ایجاد ارتباط میان گذشته و حال، احساسات عاطفی بر پایه یادمان‌های نه چندان دور را برانگیخته و موجب هیجان و جوشش در ارتباطات اجتماعی می‌شود. تغییر ظاهری لوازم گاهی الکتریکی و مکانیکی و به نوعی “کاستوم” کردن و یا همان دست بردن ابتکاری به شکل اولیه‌ی محصول، باعث ایجاد یک روح واحد میان لوازم و اثاثیه موجود در محیط شده که معمار به صورت پایه‌ای به آن پرداخته است.
از بُعد بصری مخاطب، نخستين بخش پس از ورود، محور تعاملات يا همان محور ميانی آجری با چينش نيم‌رولِ نيمکت و در ادامه کنسول منتهی به ميز اجتماعيست که رخسار می نمايند. در مجموع، شاهد شمايی از ايجاد گرايشی نو از تعاملات اجتماعی در مقياسی کوچک با بهره‌بردن از هنر معماری هستيم که با موفقيتی چشمگير روبرو بوده است.

معماری معاصر ایران

____________________________________________

نام پروژه ـ عملکرد: کافه رُلِر
شرکت ـ دفتر طراحی: استودیو معماری سین
معمار اصلی: سیاوش کاتبی
همکاران طراحی: کیومرث الهی، علیرضا برخورداری
طراحی و دکوراسیون داخلی: سیاوش کاتبی
نوع سازه: فلزی
آدرس پروژه: شیراز، خیابان قصردشت، نبش کوچه ی 6
زیربنا: 150 متر مربع
کارفرما: آقای الهی
تاریخ شروع و پایان ساخت: تیر 97 – مهر 97
عکاسی پروژه: آرش اختران