پروژه‌­ی 25 میلیمتری، طراحی از دفتر طراحی زِما (رضا مفاخر)، تهران، 1391

25mm project, Designed by Xema Reza Mafakher

«مایلم فضای کلینک کاملاً خاص و دلنشین باشد.» این گزاره توصیفی بود که کلیاتی از انتظارات مورد نظر آقای مشکوة را برای ما به‌عنوان طراحان فضای داخلی روشن می‌کرد. کلینک در فضایی به مساحت 150 مترمربع در ساختمانی با کاربری اداری در خیابان پل رومی تهران واقع شده است. کاربری این پروژه، بهداشتی-درمانی و فعالیت اصلی آن مطب دندان‌پزشکی با ریزفضاهای پذیرش، فضای انتظار، هال، یک اتاق مدیریت، سه اتاق دندانپزشکی، یک اتاق جراحی، لابراتوار دندانپزشکی، اُ.پی.جی، آشپزخانه، سی.اس.آر و سرویس بهداشتی است.
سازه‌ی ساختمان اسکلت بتنی بوده و هندسه‌ی کشیده‌ای در راستای شمالی-جنوبی دارد. علاوه بر فضای متداول و نسبتاً خشک مطب، وجود جبهه‌های نورگیر ساختمان در مجاورت خیابان پل رومی و کوچه‌ی مقابل آن در جنوب، طول زیاد زمین و عمق اندک نفوذ نور، کارفرما را ترغیب می‌کرد که درصدد تخریب کامل و بازسازی مجدد و در نتیجه، تغییر حس فضایی و طراحی معماری داخل آن برآید. کارفرما خواستار تبدیل بنا به یک کلینیک دندانپزشکی با سه اتاق دندانپزشک، اتاق جراحی و واحد مدیریت بود.
ایده‌ی طراحی
25 میلیمتری مانند تونلِ خالی از روزنی در جداره‌ها بود که تنها از دو سوی خود گشایش می‌یافت. جمع‌بندی نظرات کارفرما و نتایج حاصل از بررسی ویژگی‌ها و شرایط فضایی موجب شد دریافت نور و تأمین تهویه حکم قوی‌ترین نیازهای آسایشی کاربران فضا، ایده‌ی اصلی و اساس شکل‌گیری فرم پروژه را داشته باشد.
سیستم خنک‌کننده‌ی چیلر و فن کوئل و سیستم گرم‌کننده‌ی پکیج و فن‌کوئل برای تأمین تهویه و دمای مطبوع در نظر گرفته شد.
این جعبه به دلیل نداشتن دو وجه‌ی شمالی و جنوبی، به گذری برای عبور نور و جریان هوا تبدیل شد و اصلی برای طراحی سایر دیوارها وضع کرد: آن دسته از دیوارهایی که موازی بازشوها هستند، باید شفاف باشند.
چنین شد که حالا شفافیت اولین مؤلفه‌ای است که هر کاربر با قرار گرفتن در این کلینک حس می‌کند، چرا که از هر نقطه که ایستاده باشد، به بیشتر فضاها دید دارد.
به دلیل هندسه‌ی ساختمان، جعبه در تمام مسیر خود در امتداد یک خط مستقیم حرکت نکرده و شکستی مورب می‌یابد که اثر آن در بدنه، به آب‌نما و در کف، به پله تبدیل می‌شود. در سقف نیز پوسته شکاف می‌خورد تا نور مصنوعی فضا را تأمین کند و این شکاف در امتداد حرکت نور روز از بیرون به درون است. در نقطه‌ی شکست جعبه، سقف و کف تغییر جهت داده و با انحراف هندسه هم‌سو می‌شوند. فضاهای مورد نیاز کلینیک مانند اتاق‌های پزشکان، فضاهای پشتیبانی مرتبط مانند (سی.اس.آر و اُ.پی.جی) و بخش‌های خدماتی تابع حرکت‌های کلی فرم، سازمان یافته‌اند.
طراح بر اساس ایده‌ی فرمی، هر سه وجه جعبه را یک جنس در نظر گرفته که در این پروژه با توجه به خواست کارفرما مبنی بر گرم بودن فضا و نیز قابلیت برش آسان با هزینه‌ای مناسب، ام.دی.اف برای آن انتخاب شد. مدول حرکت این صفحات بر اساس ضخامت 25میلیمتری ام.دی.اف تعریف شده و راستای برش‌ها برای تشدید کردن طولی بودن تونل نور، در راستای شمالی-جنوبی قرار گرفته‌اند. حرکت هر صفحه بر صفحه‌ی دیگر هم بر اساس اصول زیباشناسیِ تعریف‌شده در فرایند طراحی محقق شد، به طوری که تا حد امکان بتواند مبلمان و نیازهای فضایی مانند صندلی نشیمن، آب‌نما و کانال کولر را در خود جای دهد.
نوآوری و مزایای پروژه
در پروژه‌ی 25 میلیمتری همان‌گونه که از عنوان آن بر می‌آید، پیش از همه نگاهی نو به نحوه‌ی استفاده از مصالح ام.دی.اف رخ داده است؛ دیوارهای ساخته‌شده از این مصالح که اغلب به صورت یکپارچه و عمودی کار می‌شود، در اینجا حاصل برش‌های عرضی ام.دی.اف 25 میلیمتری و قرارگیری متوالی آنها بر روی هم و چرخش آنها بر اساس اصول زیباشناسی است تا فضایی متفاوت با آنچه هر فرد از یک مطب دندانپزشکی در ذهن دارد، خلق کند. ضمن آنکه به دلیل ارزان بودن ام.دی.اف‌های بدون روکش، هزینه‌ی زیادی برای کارفرما به همراه نداشت.
مصالح کلیه‌ی دیواهای جداکننده از ورق های ام.دی.اف و شیشه در نظر گرفته شد تا بتوانند نور را در سرتا سر فضا پخش کنند. دیوارها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که علاوه بر جداکنندگی، بتوانند دریچه‌ی کولر، جایگاه قرارگیری تجهیزات، محل نورپردازی و نشیمن، آب‌نما، میز منشی، کتابخانه و میز مدیریت را نیز تأمین کنند.

معماری معاصر ایران: درمانی

___________________________

طراح داخلی: رضا مفاخر
تیم طراحی: فروزان وحدتی، سهیلا ابراهیمی، هاشم بابایی، تینا رکنی، محمد امینیان
تاریخ آغاز و اتمام پروژه: فروردین تا آبان 1391
کارفرما: علی مشکوة
محل پروژه: تهران، شریعتی، پل رومی
عکاس: پرهام تقی‌اُف
ایمیل: xemadesign@yahoo.com
r.mafakher@gmail.com

مدارک فنی