مسجد سپاهان‌شهر، اثر مهندسان مشاور فرم

خلق «مسجد» با در نظر گرفتن حداکثر ارتباط معماری پروژه و فضای شهری، مردم‌واری، خلق حداکثر کیفیت فضایی و بصری و ارتباط فرم معماری و کاربری، اهداف اصلی شکل‌گیری ایده می‌باشد. ایده‌ی پروژه شامل باز‌تعریف الگوی مسجد در مقیاس محله در بافت مدرن و شطرنجی سپاهان‌شهر، با رویکرد برون‌گرایی و خلق و تداوم فضای شهری است، به نحوی که از نظر معنا‌گرایی، پروژه راهی است که از زمین شروع و به آسمان ختم می شود؛ نوعی عبور از ماده به معنی که گویی راه بالا رفتن و عروج را در خود‌شناسی و رفتن به عمق جست‌و‌جو می‌کند . در این راستا، شکل‌گیری هندسه‌ی پروژه با توجه به حفظ و تأکید محورهای طولی و عرضی سایت (آکس) و قرار دادن حجم اصلی در مرکز با رویکرد «مرکزی متعین که همه چیز از آن آغاز و بدان ختم می‌شود» صورت پذیرفته است.
افزایش نفوذ‌پذیری و امکان ارتباط مستقیم مردم و شهر (بوستان) در تراز پایین و تغییر و تکامل تدریجی هندسه‌ی مربع پایه (بر‌گرفته از خطوط سایت) به مربع رو به قبله، در‌حالی‌که به لحاظ بصری سعی در کاهش ماده و افزایش فضا دارد نیز در همین راستا شکل می‌گیرد. پروژه حد فاصل محله و شهر است، به همین جهت، از یک سو، فضای سبز بوستان در سایت نفوذ می‌کند و از سوی دیگر، محله با حرکات نرم و شیب‌راهه و با استفاده از کُدهای موجود (شیب طبیعی) در پروژه تداوم می‌یابد.
اگر‌چه عدم استفاده از دیوار با نشان سمبلیک بی‌زمانی و بی‌مکانی عبادت و حضور مداوم خداوند در زندگی بشری بدون حد و مرز می‌باشد، اما به منظور تأکید استعاری، تعریف ورودی‌های پروژه دقیقاً بر روی محورهای طولی و عرضی (آکس) قرار گرفته است. این مهم، در ارتباط محله با بوستان (ارتباط شرقی‌ـ‌غربی) بی‌واسطه، مستقیم و در مسیری کوتاه‌تر است که در عبور از زیر مسجد در قالب فرم چهار‌طاقی ایرانی با سبزینه، آب (حوض) و نور‌پردازی شب تلطیف گردیده است. عبور در محور شمالی‌ـ‌جنوبی با واسطه است؛ در بخش شمالی، فضاهای فرهنگی و جانبی در قالب گودال باغچه، یادآور حس معماری سنتی ایرانی و در بخش جنوبی، پارکینگ برای تفکیک حوزه‌های مداخله‌ی سواره و پیاده در نظر گرفته شده است. لازم به ذکر است، دسترسی سواره به مسجد، برای امور خدماتی، تأسیساتی و پذیرایی از این محل صورت می‌گیرد.
ورودی تراز زیر‌زمین، یادآور مفهوم لزوم رفتن به درون و عمق برای فراهم شدن امکان صعود و عروج است، در‌حالی‌که در ورودی حجم اصلی (مکعب) خلق پیش‌فضا با گشایش تدریجی و لایه‌لایه، یادآور تزئینات مقرنس ورودی مساجد سنتی است که البته حضور شیب‌راهه‌ی ورودی از سمت محله، علاوه بر تسهیل ارتباط شهروندان با پروژه، در ایفای نقش سمبلیک جدایی از زمین (ماده) و ورود به فضای اصلی (معنی) را نیز در خود خواهد داشت.
استفاده از خطوط پیوسته و تداوم شهر در سایت، به منظور نشان دادن جهان‌بینی اسلام، در اتحاد ملت مسلمان و پیوند زندگی روزمره و عبادت و بهره‌برداری از حجم یک مکعب سفید در زمینه‌ی سبز، نشانگر مفهوم «توحید» می‌باشد. استفاده از سبزینه در جهت پایداری، تلطیف اقلیم گرم، چشم‌نوازی، استفاده از مظاهر خداوند، کنترل آب‌های سطحی و … می‌باشد. در طراحی پروژه کوشش گردیده است، نظام کالبدی و سلسله‌مراتب فضایی با بهره‌مندی از عناصر آشنای معماری ایرانی، همچون صفه، گودال باغچه و چهارطاقی ارتباط معماری روز مساجد ایران را با نمونه‌های سنتی معماری ایرانی نشان دهد، در‌حالی‌که حجم اصلی سادگی، بی‌پیرایگی، حس تعلیق و سبکی و در‌عین‌حال خلوص مکعب ساده و بی‌تکلف (کعبه) را در ذهن تداعی می‌نماید.
در بدنه‌ی بیرونی و داخلی، از تزئینات اندک و صرفاً نوشته، دقیقاً مطابق شکل و محتوای استفاده شده در مساجد دوره‌ی سلجوقی (مسجد جامع اصفهان، هفتشویه، برسیان) استفاده گردیده است. با هدف خوانایی حداکثری و بهره‌مندی از تعادل بصری، از «مناره» به عنوان نشانه‌ی شهری به نحوی استفاده گردیده است که در عین تنوع منظر شهری در شب و روز، نقش دعوت‌کنندگی بنای مذهبی نیز تأکید گردد. بدیهی است علی‌رغم استفاده از دو محور عمود بر هم، در پروژه از ترکیبی متعادل به جای متقارن با هدف پویایی بیشتر استفاده شده است.
در فضای داخلی پروژه، با توجه به شرایط ورودی، ورود به شبستان رو به قبله و با ایجاد کمترین حواس‌پرتی برای نمازگزاران به صورت متقارن و با حداکثر تأکید بر جهت قبله طراحی شده است. اگر‌چه تفکیک آقایان و بانوان در دو سطح مختلف صورت پذیرفته، ولی به منظور تجمع عادی و روز‌مره‌ی نماز‌گزاران، امکان استفاده از طبقه‌ی همکف و تفکیک توسط تجیر نیز وجود دارد. در فضای داخلی پروژه از دو بالابر برای راحتی استفاده‌کنندگان پروژه در نظر گرفته شده است، ضمناً شرایط طراحی محراب و عقب‌نشینی طبقه‌ی اول (بانوان) به گونه‌ای است که صفوف دچار مشکل نشده و در‌عین‌حال نور سقف به تلطیف فضای نماز و محراب منجر می‌گردد. اگر‌چه طراحی پروژه در مراحل اولیه به سر می‌برد، لیکن به نظر می‌رسد استفاده از اسکلت بتنی با قاب خمشی و تهویه‌ی مطبوع، با بهره‌مندی از کنترل هوشمند و امکان استفاده از انرژی خورشیدی، راهکارهای مناسب برای پروژه می‌باشد، در‌حالی‌که با قرار‌گیری تأسیسات در موتورخانه، مزاحمت بصری در بام پروژه نیز وجود نخواهد داشت.