مجموعه طرح های مهرداد ایروانیان برای بلوار چمران شیراز 

چمران فاز اول

معماری معاصر ایران : فرهنگی، هنری، ورزشی، منظر و محوطه، شهرسازی

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________             

مهشید معتمد: مهرداد ایروانیان در سال ۱۳۷۰ فاز اول از پروژه‌ی باغ بلند- بلوار چمران شیراز را به سفارش شهرداری وقت طراحی و اجرا نمود. این پروژه که یکی از شاخص‌ترین آثار طراحی منظر و شهری در معماری معاصر ایران به شمار می‌رود، ترکیبی هنرمندانه از منظر مصنوع و طبیعی بوده و با نمایش چهار فصل طبیعت در کنار فصل کودکی، روایتی ماندگار از هنرمندانه‌های ایروانیان در قامت یک طراح منظر است. قرار بر آن بود تا باغ بلند ادامه یابد و در ادامه‌ی آن، باغ بلند ۲، باغ رها و پارک نهر اعظم ساخته شوند؛ که امروز بخش‌هایی از پارک رها به مرحله‌ی اجرا رسیده است و سایر بخش‌ها در مراحل مختلف قرار دارند. در این شماره، برای نخستین بار، تمامی فازهای این طرح به صورت یک مجموعه و در دنباله‌ی یکدیگر، به آن نحوی که طراح مد نظر قرار داشته، منتشر می‌گردد.
پوریا فرخی: باغ بلند چمران را از دو نگاه شهری و معماری می‌توان از مهم‌ترین تحولات شهری شیراز از دهه 70 تا کنون نامید و به لحاظ ارتقای کیفی فضای متداول تفرجگاهی و فضای عمومی نقش موثری در سیمای سبز شهری و جریان نو ظهور معماری شیراز داشته است.
باغ بلند در همجواری رودخانه خشک و باغات چوگیا توانست برای نخستین بار شکل‌گیری حرکت پیاده را بدون وابستگی به تجاری‌سازی و هیج گونه حصاری که نشانی از تفکیک باغ باشد، تحقق بخشد و معماری آن در ترکیب با ابژه‌های مفهومی به‌عنوان نشانه‌ای در حافظه جمعی اهالی شیراز، طی این سال‌ها نقش ببند و علاوه بر آن با تاثیر بر بلوار چمران نسبت به حرکت سواره، خود را تحمیل کند و به فضایی رویداد محور نیز تبدیل شود.

باغ بلند (۲) ادامه باغ بلند (چمران) طراحی گردیده و به‌عنوان قطعه میانی بین دو پروژه ی باغ بلند متعلق به سال ۱۳۷۰ و باغ رها طراحی (۱۳۸۲) قرار دارد. سطح اتکا در زمینه فیزیکی طرح مبنی بر وضع موجود بسیار کم است، چرا که باریکه متعلق به پارک به صورت نوار از جلو باغاتی می‌گذرد که در سطح معبر مجاور خود نیستند و این حدفاصل اگر قرار بر اتصال باغات به خیابان را در دستور کار خود داشت با شیب‌بندی همراه می‌گشت در این حال کانتکست در بیشتر مواقع پذیرش هموار شدن را از دست می‌دهد و یا این رویکرد باغ بلند در اکثر طول کار که نزدیک سه کیلومتر است به صورت جدا از پاشنه خود و معلق حرکت می‌کند که در عین حال موضوع عدم تداخل حرکتی عابر و سواره را نیز مطرح می‌سازد. در باغ بلند یک طول مسیر به پنج فصل تقسیم گردید، یعنی چهار فصل به همراه یک دوره بی‌فصلی و عناصر در تفسیر این موضوع به عرصه حیات رسیدند.
اما در باغ بلند دو، گو اینکه تسلط با استقرار راهرو معلق است اما منظر نیز به سان قطعه ی اول دارای حیطه‌های معانی است. سر موتیف غالب موضوع هنر زمینی است که با حضور خود قلمروهای متفاوتی را در طول مسیر ایجاد می‌کند که در واقع هر قلمرو با لایه‌های هنر زمینی، عناصر نرم منظره نگاری و شرایط کانتکست که عناصر خویش را داراست مانند پل تشکیل شده، ترکیب این سه لایه به تنوع شکلی به دلیل اختلافات بين عناصر هر گروه را به معرض نمایش می‌گذارد.
دسته‌بندی قلمروها بر اساس هنر زمینی پنج قسمتی است با سرفصل‌های رنگ دیگر، سبد، بی‌پایان، سایه‌ها و ارابه‌های طبیعی و موتیف هنر زمینی گاهاً بر پایه عناصر موجود طبیعی مثل درختان و پراکندگی آن‌ها و یا عدم وجود آن‌ها بوجود آمده‌اند و بعضاً پایه معنویت بصری و پرداخت منظر نرم می‌کردند. این نوع قلمروسازی پدیده‌ای میان معماری، منظرنگاری، مجسمه‌سازی در نوسان است و هر بار احساس یکی بر دیگری غلبه می‌کند؛ گو اینکه مسیر پیاده در غالب موارد معلق است و برای گریز از تداخل با توپوگرافی پیچیده و موضوع عدم تداخل سواره و پیاده را در دستور کار دارد. اما در مواردی مسیر به زیر می‌رود و دیواره‌های بلند طرفین را در معرض توجه قرار می‌دهند. در هر حال باغ بلند در مسیر سه کیلومتری باغ بلند (یک) را به باغ رها وصل می‌نماید و طولی معادل ۹ کیلومتر مسیر پیاده روی با تجارب گوناگون فضایی را میسر می‌سازد.

چمران فاز دوم

نهراعظم

رها پارک