طرح توسعه كتابخانه مركزي دانشگاه بوشهر

مقدمه
طرح توسعه كتابخانه مركزي دانشگاه بوشهر در دستور كار اين مهندسين مشاور قرار گرفته است. سطح زيربناي ساختمان كتابخانه كنوني بطور تقريبي 3000 مترمربع است كه در حدود 300 مترمربع آن بطور خالص به آمفي‌تئاتر و بقيه به كتابخانه اختصاص دارد.
از آنجائيكه مقدار زيربناي توسعه به 5000 مترمربع محدود شده است. لذا سعي مشاور در آن است كه حداكثر بهره‌برداري در فضاهاي دانشجوئي صورت گيرد و ساير فضاهاي جنبي به حداقل برسد.

– اهداف طرح
طرح كتابخانه مركزي دانشگاه بوشهر بصورت توسعه وضع موجود آن ارائه مي‌گردد. وضع موجود كتابخانه مركزي از نظر فيزيكي در ساختماني كه به منظور سلف سرويس دانشجويان آموزشكده فني مهندسي ساخته شده جاي گرفته است و از نظر برخي ضوابط، خارج از معيارهاي متعارف كتابخانه هاي مركزي دانشگاهي است.

– عوامل موثر در برنامه‌ريزي فيزيكي
خدمات كتابخانه‌اي و تسهيلات موردنياز براي انجام خدمات مختلف بايد بصورتي در برنامه‌ريزي كتابخانه پيش‌بيني شوند كه بتوانند همگام با گسترش دانشگاه نيازهاي آتي را بنحو احسن پاسخگو باشند. بدين ترتيب حجم مواد كتابخانه، نوع خدمات و فضاهاي كتابخانه بايستي طوري پيش‌بيني شوند كه متناسب با اهداف توسعه دانشگاه، امكانات كافي در اختيار دانشجويان قرار دهند.
عوامل موثر در برنامه‌ريزي فضائي كتابخانه دانشگاه عبارتند از:
الف- مراجعه‌كنندگان به كتابخانه
ب- مجموعه مواد كتابخانه
ج- نحوه سازماندهي مواد

الف- مراجعه به كتابخانه
در پرديس‌هاي دانشگاهي كليه افرادي كه براي استفاده از خدمات مختلف به كتابخانه‌ها مراجعه مي‌نمايند اعم از دانشجو، كادر علمي، كاركنان و پژوهشگران تحت عنوان «مراجعه كنندگان» شناسائي مي‌گردند.
در تعيين تعداد كتب لازم براي مراجعه‌كنندگان تعداد رشته‌ها و مقاطع تحصيلي و تعداد هيئت علمي موثرند. تعداد مراجعه‌كنندگان نيز از طريق آماري از دانشگاه استفسار شده است كه طبق اين آمار 800-700 نفر در روز به قسمت امانات مراجعه مي‌نمايند.

تعداد دانشجويان فعلي كارشناسي 5800 نفر و تعداد دانشجويان مقطع كارشناسي ارشد 220 نفر است و 2 رشته دكترا در حال تاسيس در برنامه توسعه دانشگاه در نظر گرفته شده است.
تعداد هيئت علمي فعلي 147 نفر اعلام گرديده است كه 35% در آنها مربي و بقيه داراي مدرك دكترا هستند. كتابخانه دانشگاه بوشهر در حال حاضر 6000 عضو دارد. نظر به اينكه دانشگاه برنامه جامعي براي 20 سال آينده ندارد و تعداد دانشجوي چشم‌انداز طرح مشخص نيست لذا مي‌بايستي اين تعداد را با روش‌هاي آماري مشخص نمود.
روند افزايش پذيرش دانشجو (شبانه و روزانه) در سال‌هاي گذشته بسيار بالا بوده و در سال گذشته به 20% رسيده است. با توجه به ظرفيت‌هاي موجود و مطمئناً عدم امكان ادامه اين روند در سال‌هاي آتي عدد 5 درصد افزايش بطور متوسط براي هر سال منطقي به نظر مي‌رسد.
بنابراين جمعيت دانشجوئي را در سال‌هاي آتي (حدود 20 سال) از فرمول زير مي‌توان بدست آورد.
9188 = (10+ 220+ 5800) × 5/10 + (10+220+5800) = n

ب- مجموعه مواد كتابخانه اي
– كتاب
در صورتيكه 15 تا 20 جلد كتاب براي هر دانشجو در نظر بگيريم حدود تعداد كتب در 20 سال آينده بين 188 تا 140 هزار كتاب خواهد بود. كه در اين ميان حدود 150 هزار جلد براي 20 سال آينده با توجه به رواج E-Book و شيوه‌هاي خواندن كامپيوتري كتاب اين مقدار قابل پذيرش خواهد بود و با محاسبات بالا تعداد مراجعين به كتابخانه در سال‌هاي آتي به تعداد روزانه 1150 نفر خواهد رسيد. (تعداد فعلي 750 نفر در نظر گرفته شده است) كه براي 60 درصد آنها بعنوان مراجع، محل مطالعه در نظر گرفته مي‌شود و پيش بيني مي‌گردد كه از اين تعداد حدود 50 درصد همزمان مراجعه مي‌نمايند كه در حقيقت نيمي از وقت روزانه فضا را اشغال مي‌نمايند. فرض بر اين است كه 40 درصد به امانت گرفتن كتاب اكتفا مي‌كنند.
قابل ذكر است كه 150 هزار جلد ظرفيت اتي منحصراً شامل كتب نيست و شامل كليه مواد كتابخانه‌اي از قبيل كتاب، مجله، اسناد و مدارك، روزنامه، مواد غير‌نوشتاري از قبيل لوح فشرده و مواد سمعي بصري نيز مي‌گردد. بنابراين به ازاء هر دانشجو 4 جلد مواد غيركتابي در نظر گرفته مي‌شود و تعداد كتب اصلي به 125.000 جلد، يعني به حدود دو برابر خواهد رسيد.

– مجلات
با توجه به رشته‌هاي تخصصي و امكانات اشتراك مجلات خارجي و مقايسه با ساير دانشگاه‌هاي كشور و 700 عنوان مجله داخلي و 50 عنوان مجله خارجي فعلي، افزايش عناوين در 20 سال آينده با توجه به سايت‌هاي مختلف كامپيوتري، ميزان افزايش را در حدود 5 درصد در سال و تعداد نشريات در حدود 1200 نشريه پيش‌بيني مي‌گردد.
در حدود 70 درصد اين مجلات پس از تكميل دوره‌هاي سالانه آنها صحافي شده و مجلات در بخش مخزن بسته مجلات نگهداري مي‌شوند. ظرفيت مخزن بسته مجلات داخلي (با توجه به نگهداري دوره‌هاي مجلات تا 5 سال) براي حدود 3500 جلد مجلات صحافي شده مكان لازم در نظر گرفته مي‌شود. براي 50 عنوان مجلات خارجي نيز 250 جلد مجلد، صحافي شده در عرض 5 سال لازمست. اين مجلات بعد از 5 سال به انبار و بايگاني منتقل مي‌شوند.

ج- سازماندهي و واحدهاي عملكردي
كتابخانه مركزي با توجه به انواع مواد و نحوه دسترسي مراجعين با سيستم بسته عمل خواهد نمود. اين نظم در عمده كتابخانه‌هاي دانشگاهي ايران برقرار است و دانشجويان مي‌توانند در بخش امانت با ارائه كارت عضويت، كتاب را خارج نمايند و يا در محل سالن‌هاي قرائت به مطالعه بپردازند.
بخش كتب مرجع‌داري دسترسي آزاد است و همچنين نشريات نيز بصورت آزاد در دسترس قرار مي‌گيرند .
براي آماده‌سازي مواد كتابي نظام فهرست‌نويسي و رده‌بندي كنگره هم‌اكنون موجود است و از به موازات آن از سيستم كامپيوتري باركد براي امانات نيز استفاده مي‌شود. همچنان كه هر دو سيستم برگه‌دان و جستجوي كامپيوتري براي دسترسي به كتب موردنظر دانشجويان همچنان برقرار است.

کتاب سال معماری معاصر ایران، 1397
____________________________
عملکرد: آموزشی و تحقیقاتی

_______________________________________

نام پروژه عملکرد: کتابخانه دانشگاه بوشهر
شرکت /دفتر طراحی: مشاور آتک
معماران اصلی: معزالدین ایمانی/سمر عطار چی
نوع تأسیسات/نوع سازه: چیلر و هواساز 7 بتنی
آدرس پروژه: استان بوشهر/شهر بوشهر
مساحت زیربنا: ۵۰۰۰ متر مربع
کارفرما: دانشگاه خلیج فارس بوشهر
تاریخ شروع تاریخ پایان ساخت: ۱۳۹۳-۱۳۸۷
ایمیل شرکت: info@atec-ir.com
سایت: www.atec-ir.com