در چند سال اخیر در ایران شعب بانک‌ها همراه با رشد کمّی وافر، از نظر کیفی نیز در مسیر ارتقا گام برداشته‌اند. با ورود بانک‌های خصوصیِ دارای شعب استاندارد –از نظر طراحی، کیفیت ساخت، جزئیات سیمای شهری، فضای داخلی، گرافیک، مبلمان، تجهیزات و همچنین ارائه‌ی امکانات جدید و الگوهای متفاوت ارائه‌ی خدمات بانکی مدرن-شکل موجه‌تر، آراسته‌تر و پرجاذبه‌تری از مفهوم معماری شعب بانک در شهرها به نمایش گذاشته شده است؛ هر چند متأسفانه این روند در این اواخر دچار افت شده است.
نگاه کلی
طراحی، عملکرد و ارگونومی سه موضوع مهم در سازماندهی فضا و عناصر شعبه‌ها به شمار می‌آیند، در حالی که بانک‌داری مجازی و الکترونیک ابعاد جدیدی نیز به آنها داده است. در گذشته بانک‌ها فضاهایی بسته، سنگین، مخزن‌گونه و امن برای حفظ اموال مردم بودند که این خصلت، در معماری آنها تجلی می‌یافت. اما رفته‌رفته با تغییر شیوه‌های بانک‌داری و توسعه‌ی تجهیزات ایمنی و تکنولوژی و همچنین افزایش رقابت، معماری شعبه‌ها به صورت فضایی باز، سبک، شفاف، جذاب و دعوت‌کننده در آمده است. امروزه در دنیا و به‌خصوص در کشورهای آمریکا و ژاپن مطالعات بسیار گسترده‌ای برای تغییر شعب بانک‌ها صورت می‌گیرد که ناشی از اهمیت تقابل تکنولوژی و اقتصاد می‌باشد.
ایده و تحلیل
امروزه با گسترش نظام بانک‌داری کشومان که اخیراً تا حدی محدود و گرفتار چالش‌های اقتصادی شده، و با ورود بخش خصوصی به این عرصه، طراحی این فضاها بیش از پیش مورد توجه طراحان و مسئولین بانک‌ها (به‌ویژه بانک‌های خصوصی) قرار گرفته است. ارتباط مستقیم راندمان کاری در یک شعبه با طراحی فضا یا عناصر آن موضوعی است که تا چند سال پیش چندان به آن توجه نمی‌شد، ولی اکنون این امر در کانون توجه مدیران بانک‌­ها، طراحان و دست‌اندرکاران بوده و الگوی نسبتأ مناسبی در دسترس سازندگان قرار گرفته است.
کانسپت طراحی به این قرار لحاظ شد: «حفظ دستاوردهای نوین بومی و فرهنگ‌سازی جهت نیل به آرمان‌های مدرن امروزی»؛ مبحثی که هر طراح باید همیشه اطلاعات به‌روز در مورد آن داشته باشد تا بتواند از یکنواختی و روزمرگی طرح و اجرای الگوی خاص، فراتر رفته و با تغییراتی هرچند کوچک و ظریف، پل‌های برای تحولات اساسی آینده فراهم کند.
در حال حاضر فضای شعب بانک‌ها (خصوصی و دولتی) به دو دسته‌ی عمده تقسیم می‌شود: گروه 1 که فضای بانک‌داری سنتی دارند و گروه 2 که دارای فضایی التقاطی از بانک‌داری سنتی و مدرن بوده و مایل به رسیدن به بانکداری نوین هستند.
با توجه به رشد روزافزون تکنولوژی و مدرنیته در این عرصه، این مجموعه‌ی طراحی، گروه یک را مردود دانسته و تفکر گروه دوم را مورد تأیید و بررسی قرار می‌دهد.
در خوشه‌ی گروه دوم، بانک‌هایی قرار دارند که سعی در پرش به پله‌ی بانکداری مدرن را دارند اما به جهت عدم دادن فرصت و ایجاد فضای مناسب به مشتریان جهت فرهنگ‌سازی بسزا و فراهم آوردن بستر مناسب، تا حدی از دورنگاه خود فاصله گرفته و برخی از مشتریان را از دست می‌دهند.
در مجموع سعی شد تا فضایی ایجاد شود که مشتریان جهت پاسخ‌گویی به نیازهای خود احساس امنیت و آرامش کرده و نسبت به استفاده از سیستم بانک‌داری الکترونیک، مشتاق باشند.
شعبه‌ی مرکزی بانک خاورمیانه
در نیمه‌ی دوم سال 1392 بانک خاورمیانه ساختمان مرکزی خود را واقع در خیابان احمدقصیر (بخارست) خریداری کرد؛ ساختمان نیمه‌کارهای که با توجه به عملکرد بانک و تناقضات سازهای با ماهیت تجاری-اداری آن، مشکلات عدیده‌ای را در زمینه‌ی طراحی و متعاقباً اجرا به وجود آورد. در هر حال، با توجه به کانسپت طراحی و عملکردهای تعریف‌شده، روند طراحی آغاز شد.
ارتباطات فضایی و روابط مطلق معماری
پس از مشخص شدن اهداف طراحی معماری و روشن شدن مسیر رسیدن به دورنگاه طرح، شاخص کردن تک‌تک فضاهای اصلی و ارتباط آنها با یکدیگر در اولویت قرار گرفت. در نتایج به‌دست‌آمده از بررسی‌ها، عناوین زیر به‌عنوان فضاهای اصلی تشکیل‌دهنده‌ی فضای داخلی شعبه‌ی مرکزی بانک خاورمیانه حاصل شد:
کاربرها (ارزی/ریالی)، بخش مدیریت شعبه، بخش معاونت شعبه، اطلاعات، فضای انتظار مراجعین، بخش مشتریان خاص (VIP area)، بانکداری الکترونیک، بانکداری اختصاصی، صندوق و بایگانی، اتاق سرور، صندوق امانات.
براساس ایده‌­ای که در مسیر برنامه فیزیکی و با نیل به اهداف کلی بانک خاورمیانه شکل گرفته بود، گروه طراحی سعی بر آن داشت که یکپارچگی و خلوصی در بستر معماری داخلی آن به وجود آورد که حس سرویس‌دهی بانکداری مدرن را در کلیه‌ی مشتریان بانک خاورمیانه القا کند.
در فضای شعبه­‌ای از یک بانک که مخاطبین فراوانی از طبقات مختلف فرهنگی و اجتماعی دارد، مشخص نمودن اهداف مجموعه از اهمیت فراوانی برخوردار است. با توجه به تعیین روند طراحی (ایجاد فضایی آرام و امین برای مشتریان و فراهم ساختن بستر بانکداری نوین) رنگ‌های به‌کاررفته در طرح به دو تُن متفاوت و کاملاً تأثیرگذار تقسیم شد: رنگ­‌های سرد و گرمی که در تعامل با یکدیگر حسی القاکننده‌ی فضای مدرن با پوشش امنیتی را به همراه داشت.
طراحی معماری یک‌ماه به طول انجامید و نقشه‌های تأسیسات برق و مکانیک نیز تهیه و به پیمانکار پروژه ابلاغ شد و در نهایت اجرا و ساخت شعبه‌ی مرکزی (شعبه‌ی بخارست) بانک خاورمیانه 6 ماه به طول انجامید و ساختمان در اردیبهشت‌ماه 1393 مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

معماری معاصر ایران: اداری

___________________________________

نام پروژه: شعبه‌ی مرکزی بانک خاورمیانه
معماران: هومن همایون‌فر و سینا نایبی (شرکت طرح ایده چارچوب)
طراح، معمار داخلی و ناظر: هومن همایون‌فر و سینا نایبی (شرکت طرح ایده چارچوب)
مدیر پیمان: شرکت تندساز
مشاور عالیه‌­ی کارفرما: مهندسین مشاور گنو
مجری: فراهانی
زیر بنا: 610 مترمربع
محل پروژه: تهران، خیابان بخارست (احمد قیصر)
تاریخ طراحی و ساخت: 1393-1392