رستوران لوپرا، طراحی از اودیل دِک، پاریس، فرانسه، 2011

L’Opera Restaurant, Architecture by Odile Decq, Paris, France, 2011

یک الحاق استادانه، محیط گردونه ­وار خانه­ ی اپرای پالاس گارنیه (Palais Garnier) را به یک پاتوق جذاب و درخور روح افسانه ­ای آن تبدیل می­کند. طراحی داخلی جدید برای یک ساختمان، با اهمیتی در حد خانه­ی اپرای تاریخی پالس گارنیه نمی­تواند به صورت ضعیف و بدون مهارت انجام شود. این بنا در سال 1875 تحت حمایت اساسی و اصلاحات بارون هاؤسمان در پاریس بنا شد؛ یک ساختمان نئوکلاسیک 11،240 مترمربعی باشکوه که در تقاطع خیابان‌های اوبر و اسکرایب در مرکز منطقه‌ی نهم شهر قرار دارد ولی این شرایط هراس­آور، معمار را مرعوب نکرد. او زمانی که برای وارونه کردن ایوان با سقف گنبدی در نخستین رستوران ساختمان دعوت شد، در کمال زبردستی و ذکاوت، فضا را با پرده­ ی موج‌دار شفافی پوشاند و یک نیم‌طبقه­ ی سفید به آن الحاق کرد، چنان‌که شکل مارپیچی آن، فانتوم بدنام اپرای پاریس را به خاطر می­آورد. (فانتوم به معنای شبح و تداعی‌گر نمایش موزیکال معروف شبح اپرا می‌باشد.)
رستوران لوپرا با مساحت تقریبی 1000 مترمربع و 170 صندلی، هم­تراز خیابان و روبه‌روی بنای ژاک روشه (Jacques Rouche)، قرار دارد؛ زمانی واگن­ هایی که با اسب جابه‌جا می­شدند و بلیط­ های برگزاری مراسم و جشن‌ها را به مشتریان تحویل می­دادند، از این مسیر عبور می‌کردند. امروزه مشتریان از داخل ساختمان و یا از ورودی اصلی رستوران واقع در جانب شرقی به آنجا وارد می­شوند. در بدو ورود می‌بینیم که کافه و سالن استراحت سمت چپ و سالن غذاخوری اصلی در روبه­رو قرار دارد و پشت آن نیز، آشپزخانه واقع است. پله­ ها، هم در مرکز و هم در جانب اتاق (به علاوه ­ی یک رمپ و آسانسور) منتهی به جایگاه نشیمن واقع در نیم‌طبقه هستند. بیشتر نیمکت ­ها در همین نشیمن قرار دارند و فضاهای نیمه‌خصوصی توسط یک دیوار کوتاه جدا می­شوند.
اگرچه 136 سال طول کشید تا هدف گارنیه برای یک رستوران در ساختمان اپرا فهمیده شود، اما دِک (معمار) تنها دو هفته زمان داشت تا ایده­ ی خود را توسعه بخشد. در ابتدا، کارفرما که فرد صاحب امتیازی در رستوران با یک قرارداد بیست ساله برای فضای پالس گارنیه بود، یک مسابقه برگزار کرد و طراح دیگری را انتخاب کرد (که نام او فاش نشد)، ولی زمانی­ که وزیر فرهنگ به طرح برنده رأی مخالف داد، کارفرما با بی­میلی، یک تماس با دِک گرفت و او نیز این کار را با وجود برنامه ­ی زمانی نامناسب و فشرده و محدودیت­ های سخت و متعدد آن پذیرفت.
در قیــاس هوشــمندانه بــا نمــای خــارجی بــی­روح ســاختمان، شــاهد هستیم که بدنه­ی کشتی­مانند نیم طبقه به طور شگفت­ انگیز و کاملی با رنگ قرمز آراسته شده و دیوارهای کوتاه نیم‌طبقه، نیمکت­ها، صندلی­ها و کف­ فرش­ها با رنگ روشن پوشش داده شدند. معمار در توضیح انتخاب رنگ‌ها می‌گوید: «قرمز اپرا، تیره­تر است. رنگی که من انتخاب کرده‌ام، میان قرمز و نارنجی است.» کف‌پوش با سرازیر شدن به پایین پله ­ها و ادغام شدن با کف طبقه ­ی پایینی، دو محدوده ­ی غذاخوری را به هم متصل می­کند و تنها در فاصله­ ی کوتاهی از نمای ساختمان متوقف می­شود.
نمای شیشه ­ای موج­دار که شامل دو صفحه­ ی شیشه ­ای لایه­ ای با ضخامت حدود یک سانتیمتر می­باشد، متناسب با ساختمان موجود مسیر خود را از کنار ستون­های سنگی می­پیماید، تا سقف موج‌دار صعود می­کند و در محدوده­ای از 8 تا 5/8 متر در ارتفاع تغییر می­کند. به منظور ایجاد قابلیت مانور و اعمال تغییرات، دیوار به طور عمودی به دو بخش تقسیم شده که توسط یک نوار فولادی خمیده به پهنای 6 سانتیمتر واقع در بالای طبقه، دوباره با هم یکی می­شوند. نوار به طور مخفی توسط میل­ بست­ های فولادی ضدزنگ به بالای ستون متصل شده، ولی به دلیل پروفیل موج‌دارش به خود متکی است. دِک می‌گوید: «شیشه بدون هیچ بست و اتصالات آشکاری در جای خود قرار گرفته، گویی نیروی سحرآمیزی آن را نگه داشته است.» در واقع اتصالات سیلیکونی، قسمت بالایی شیشه را به سقف متصل می ­کنند و نوار فولادی دیگری که در کف نصب شده، پایه ­ی دیوار را نگه می­دارد.
دِک در جایگزینی آجرفرش­ های اولیه­ ی بخش خارجی از بتن سیاه نقطه­ دار با سنگریزه استفاده کرد و به دلیل اندکی اختلاف تراز میان فضای داخلی رستوران و تراس خارجی هم‌جوار، این تعویض مجاز دانسته شد. اما اعمال تغییرات، تنها با دامنه ­ی محدود به سطح تراز زمین مجاز بود، در حالی که فضاهای فنی در زیرزمین اپرا قرار دارند.
با این وجود معمار مجبور بود تا به منظور جا دادن صفحات فولادی به ضخامت 5 سانتیمتر که تقویت­ کننده ­ی ستون­ های نیم‌طبقه بودند، خاک‌برداری کند. هر ستون شامل یک مجرای توخالی از شبکه­ ی فولادی پوشیده با اندود است. در مصالح بنایی این رستوران، محفظه ­هایی برای قرار دادن دیودهای نوری تعبیه شده تا نور را به سمت بالا بتاباند. کانال­ های لوله شامل محورهای تعبیه و کابل­ های الکتریکی است. دک در توضیح می‌گوید: «این دقیقاً همان چیزی است که گارنیه در قرن نوزده انجام می­داد؛ او در زمان خود معمار به‌غایت پیشرویی بود که اپرایی از سنگ ساخت، در حالی که اسکلت اصلی آن فولادی بود.»
اگرچه ستون­ های توخالی می­توانند صدا را به تراز بالایی منتقل کنند، اما کیفیت موسیقی پخش‌شده در محیط، عنصر مهمی برای رستورانی است که در یک خانه­ ی اپرا واقع شده. برای جلوگیری از تداخل امواج در حین پخش و همچنین سطوح بسیار صلب موجود در فضا، اندود متخلخل جاذب صوتی برای پوشاندن دیوارهای کوتاه نیم‌طبقه و حوزه­ های آسیب ­پذیر مقعر به کار رفت. بلندگوهای به‌دقت تعبیه­ شده امکان تنظیم مطلوب شدت صدا را به کارکنان رستوران می­دهند، ضمن آنکه کنترل و جلوگیری از پخش صدا به بیرون از ساختمان را نیز ممکن می‌سازند.
روکش مبلمان طراحی ­شده توسط دک برای رستوران لوپرا نیز در صدا و بهبود کیفیت صوت مؤثر است. صندلی­ های غذاخوری مدور با پشتی و دستگیره‌ها محل راحتی برای نشستن هستند. دک صندلی­ها را با میزهای ذوزنقه ­ای که می­توانند به صورت سطوح مارپیچی واحد برای قفسه ­ها و نیمکت­ ها تبدیل شوند، سِت کرد. او در سالن استراحت، جایی که مشتریان به هنگام تنفس یا انتظار گرد هم می­آیند، یک نیمکت پیوسته­ ی موج‌دار گذاشته که نشیمنگاه کوسن­ دار آن در ارتفاعات متنوع طراحی شده و حس آسایش و راحتی فراوانی برای کاربران به همراه دارد. در این میان شاهد هستیم که یک مبل چوبی سیاه هم به شکلی نمایشی، حول یکی از ستون­های مکعبی بزرگ ساختمان پیچیده است.
دک فضاهای داخلی را با هماهنگی استادانه‌ای با سایر جنبه ­های ساختمان، از جمله تاریخچه ­ی غنی، فضای مهیج شاهوار آن ایجاد کرده است و می‌بینیم که توأمان فضا با حرکات موزون خود، باعث تغییر ادراک ما می‌شود، همچنین فضای سازمان­ یافته­ ی مرکزی به طریقی پویا با ویژگی قوی معاصر تطبیق یافته است.