آزمایشگـاه‌های تخصّصی هواـفضـا
معماری از معمارانِ جان فْریدْمن اَلیس کیم (جِی‌اف‌اِی‌کِی)
متن از سباستین هاؤارد
ترجمه‌ی مهسا کامی شیرازی
عکّاسی از بِنی چَن
کالیفرنیا، 2008-2006
Graduate Aerospace Laboratories
Architecture by John Friedman Alice Kimm Architects (JFAK)
Text by Sebastian Howard
Photography by Benny Chan
وقتی وارد لابی آزمایشگاه‌های تخصّصی هواـ‌فضای مؤسّسه‌ی تکنولوژی کالیفورنیا (گَلْسیت) می‌شوید، نگاهتان به سمت بالا کشیده می‌شود و یک موجود آمیب‌مانند می‌بینید که به سقف چسبیده، انگار که مشغول هضم کردن ساختمان است ــ در حالیکه با اشتیاق به سمت پایین سرسرا می‌خزد و یک‌چهارم ستون‌های بتُنی بی‌قاعده را می‌بلعد.
کمی جلوتر، یک پنجره‌ی شیبدار چشمگیر، آزمایشگاه سبزرنگ، و حلقه‌هایی متشکّل از حروفی را آشکار می‌کند که با دستخطِّ سَرِهم نوشته شده و تا نیمه‌ی دیوار بالا رفته و سپس به سمت پایین سرازیر می‌شود؛ در این بخش، سرْنامِ دپارتمان در موزائیک‌های مرمریِ صورتی حک شده است. بنابراین ورود به مدرسه‌ی نخبه‌پرور تخصّصی در پاسادینا، عجیب و غریب، بی‌پروا و کارکردگراست.
فضای داخلی گَلْسیت، بخشی از نوسازی عمده‌ایست که توسّط شرکت لوس آنجلسیِ معماران جان فْریدمن اَلیس کیم (جِی‌اف‌ای‌کی)، انجام شده است؛ معمارانی که طرّاحی التقاطی‌شان برای یک باشگاه در سانتا مانیکا برنده‌ی جایزه‌ی طرّاحیِ داخلی مجلّه‌ی رکورد شد و از آن به بعد هم پروژه‌های این شرکت بارها در این مجلّه معرّفی شده است.
گَلْسیت، در سال 1928 با کمک‌هزینه‌ی مالی از سوی دَنیِل گوگنهایم تأسیس شد. او که یک صاحب صنعت بود، به همان اندازه که به خاطر دغدغه‌ی بی‌رحمانه‌اش برای حفظ و اداره‌ی کسب و کار خانوادگی، یعنی معدن، مشهور بود، برای کارهای خیرخواهانه و انسان‌دوستانه‌اش نیز مشهور بود. این مدرسه در بیشتر سال‌های قرن بیستم موفّق و مطرح بوده و جایگاه قابل توجّهی به دست آورده است. هواپیماسازیِ داگلاس، سِری هواپیماهای مشهورِ دیسیِ خود را در آزمایشگاهِ آن زمانْ نوساز این مؤسسه آزمایش کرد؛ رئیس جمهور جان اِف. کِنِدی نخستین مدال ملّی علم را به مدیر مؤسّسه، تئودور فون کَرْمَن، اعطاء کرد. البتّه این مدرسه تدریجاً قسمتی از وجهه‌ی خود را از دست داد.
طبق گفته‌ی آرِس رُساکیس، صاحبِ کُرسیِ مهندسی و علوم کاربردی در مؤسّسه‌ی تکنولوژی کالیفورنیا (کَلْتِک)، ساختمان گوگنهایم طوری طرّاحی شده است که تونل بادِ سه‌طبقه‌ی این دپارتمان را در خود جای دهد. زمانی‌که این دستگاه عتیقه در سال 1996 برچیده شد، سازه‌ی ساختمان تا حدّی ضعیف شد که کَلْتِک حتّی بودجه‌ای برای ایمنی در برابر زمین‌لرزه اختصاص داد. رُساکیس به عنوان یک فرد بسیار خوش‌بین، امکان معماری در وُید، یعنی همانجایی که دستگاه قدیمی وجود داشت، را شناسایی کرد. سه طبقه‌ی ساختمان متشکّل از آزمایشگاه‌ها، کلاس‌ها و اداره‌ها به چیزی بیش از یک مقاوم‌سازی صِرف نیاز داشتند. آنها در حقیقت نیاز به یک هویّت جدید داشتند.
کار طرّاحیِ جِیاِفاِیکِی در اواخر سال 2006 آغاز شد. این شرکت به‌صورت دیجیتال سیستم مکانیکی موجود ساختمان و سازه‌ی آن را مُدلسازی کرد، که حذف اجزای منسوخ و قدیمی مانند لوله‌کشی از بین رفته و دیوارهای بتُنی گچی را میسّر می‌ساخت. ساخت و ساز این پروژه با 4/6 میلیون دلار در 1700 متر مربّع در سال 2008 به پایان رسید.
جان فْریدمن، عضو مؤسسه‌ی آمریکایی معماران (فایا)، می‌گوید سعی شرکت عمدتاً «حذف عناصر دل‌بخواهی» در طرّاحی بوده است. منظور این نیست که فضاهای داخلی بی‌تحرّک و آرام هستند، بلکه در جاهایی تا مرز گستاخی پیش می‌روند. تزئینات پُر شور و حرارت، عمدتاً از طریق پاسخ به مسائل مرتبط با برنامه‌ها و ارجاعاتی به پژوهش‌های مؤسّسه به وجود آمده‌اند. فْریدمن و اَلیس کیم، عضو انجمن ملّی حرف‌هایِ معماران، در جهت پیش‌برد طرّاحی با اعضای دانشکده مصاحبه کردند و به‌دقّت تصاویر کار آزمایشگاهی را مورد مطالعه قرار دادند. تلاششان مثمر ثمر واقع شد. چنانکه رُساکیس توضیح می‌دهد، هرکس می‌تواند به‌راحتی مشاهده کند که «پژوهش گَلْسیت به‌طور هُنرمندانه‌ای در معماریش پنهان شده است.» برای مثال، در سقفِ کاذبِ لابی، موج‌ها و دندانه‌ها اشاره به مطالعات یک پروفسور در زمینه‌ی حرکت اختاپوس‌ها دارد. منحنی‌های نَرمِ رِزین نیز مُلهم از تصاویر گرفته شده از حرکتِ گازهاست.
همپوشانیِ زیبایی‌شناسی و سودمندی بیش از هر جای دیگر در اتاق کنفرانس کَرَْْمَن مشهود است. سقف که از تخته‌ی چندلای برش خورده با لیزر و پوشش نمدی 27/1 سانتی‌متری ساخته شده، هم یک تعدیل‌کننده‌ی آکوستیکی مؤثّر و هم تصویری فیگوراتیف از نوعی گردباد است، که توسّط مدیر مؤسّس گَلْسیت کشف شده است.
در همان اتاق، یک میز زیبا با سطح شیشه‌ای و کشوهای آکریلیک کم‌عمق، عملاً فضای نمایش سطح را دو برابر می‌کند. ویترین‌های سقف تا کف با سایه‌های مختلفی که به وجود می‌آورند، جایگزین دیوارهای بتُنی اصلی شده‌اند. این ویترین‌ها، مصنوعاتی از تاریخ مؤسّسه را شامل می‌شوند که برای مثال می‌توان به یک تیغه‌ی شکسته‌ی باقی مانده از تونل بادِ قدیمی اشاره کرد.
جِیاِفاِیکِی، پنجره‌هایی به نمای پُشتی گوگنهایم افزود که در آنها سنگ گچ مات و غیر شفّاف جایگزین شیشه‌ی شفّاف دفترها شده است، و هرجا میسّر بوده فضاها به لحاظ بصری به یکدیگر متّصل شده‌اند. بازدیدکننده‌ای که در لابی حضور دارد می‌تواند فعّالیت‌هایی را که در «آزمایشگاه سازه‌های بزرگ فضایی» انجام می‌شود، از طریق یک پنجره‌ی وسیع و درب شیشه‌ای مشاهده کند؛ آزمایشگاه همچنین از طریق یک راه باریک موجود در طبقه‌ی دوّم دیده می‌شود که یادآور یک اتاق جرّاحیست. بنا به گفته‌ی فْریدمن، در تمامی این موارد علاوه بر افزایش سبُکی در فضا، «تأکید بر ایجاد روح همکاری میان افراد» نیز مدّ نظر بوده است.
نتیجه‌ی اصلی طرّاحی جسورانه‌ی جِیاِفاِیکِی، فضاییست که به نوعی گذشته‌ی پُرماجرای دپارتمان را تصدیق می‌کند. مدیران مؤسّسه اذعان دارند که ساختمانْ اساتید و دانشجویان را تحت تأثیر قرار داده است.
کیم، خوشحال و متعجّب است که جِیاِفاِیکِی به ایشان اجازه‌ی انجام «این کارهای اکتشافی» را با طرّاحی سه‌بُعدی و بی‌آی‌اِم (مُدلسازی اطّلاعاتی ساختمانی) داده است؛ «مطمئن نبودیم که برخی از آنها اصلاً جواب بدهند یا نه. ولی مگر اصلاً به همین درد نمی‌خورند؟»
پروژه: آزمایشگاه‌های تخصّصی هواـ فضای کَلتِک، پاسادینا، کالیفورنیا
معماران: معماران جان فْریدمن اَلیس کیم، شرکای طرف قرارداد؛ کلاؤدیا کِسْـنِر
مهندسین مشاور: تی‌اِم‌اِی‌دی تِیْـلِر و گِیْنْـز (مهندس سازه)؛ گروه مهندسین پَسِفیک (برق)؛ شرکت لایت ویژن فایِر، با مسئولیت محدود (نورپردازی)
مساحت: 1700 متر مربّع
هزینه‌ی ساخت: 4/6 میلیون دلار
سال ساخت: 2008-2006
مدارک فنی
مطالب مرتبط
