دهکده‌ی تابستانی کودکان بی‌سرپرست
مبنای برنامه، ساخت اردوگاهی تابستانی برای کودکان بی‌سرپرست بود که در پرورشگاه‌های مختلف کشور زندگی می‌کردند. دیبا با مطالعه‌ی یتیم‌خانه‌ها متوجه وجود نابسامانی فکری و روحی در میان دختران و پسران بی‌سرپرست شد و پس از بررسی و مطالعه به این واقعیت پی برد که ایده‌ها و رؤیاهایی که اکثر کودکان این رده‌ی سنی در ذهن دارند، برای این بچه‌های بی‌سرپرست کاملاً غریب است. کودکان یتیم، محصور در چهارچوب قوانین سفت و سخت مؤسسه رشد می‌کردند و غالباً شانس قاطی شدن با محیط شهری و قیل‌وقال همسایگان خود را نداشتند. به همین دلیل هم معمولاً تصورات ناقص و غیرمنسجمی از دنیای بیرون در ذهنشان شکل می‌گرفت. در مواجهه با چنین پیش‌زمینه‌ای هدف بر این شد تا محیطی ساخته شود که دختران و پسران یتیم‌خانه‌ها در آنجا دور هم جمع شوند. پروژه‌ی دهکده‌ی تابستانی با همین بذر فکری آغاز شد. در آن زمان به‌تازگی اسم “یتیم‌خانه” به “پرورشگاه” تغییر یافته بود. پس از تبیین برنامه، طرح ایده‌آل به صورت احداث دهکده‌ای با خوابگاه، رستوران (کافه‌تریا)، سینما، تئاتر (شامل تالارها و سالن‌ها) و سایر عملکردهای اجتماعی از قبیل کتابخانه، استودیوی هنر و درمانگاه، مشخص، و قرار شد که هر ساختمان به یکی از کاربری‌های اصلی اختصاص یابد تا مقیاس و تنوع، تأمین شود. پیامد این روند، ساخت دهکده‌ای با محیطی سبز و محصور در میان ساختمان‌ها بود. ناحیه‌ی جغرافیایی دریای خزر دارای آب‌وهوایی شرجی و بارش‌های فراوان است و معماری بومی موجود در این ناحیه برای اجرای پروژه مناسب دیده شد. برخلاف بخش‌های جنوبی کشور که گرم و خشک هستند، طبیعت این خطه‌ی سبز، معتدل و دلپذیر است.
ساخت اردوگاه در سال ۱۳۴۸ به پایان رسید و به روایت دیبا در روز افتتاح، همه‌ی شرکت‌کنندگان زبان به تحسین آن گشودند. او می‌گوید: «نتیجه‌ی کار خوب شد، بعداً بچه‌ها رو می‌دیدی که با چه لذتی بازی می‌کنن، باهم حرف می‌زنن، موزیک می‌زنن، تئاترِ بچه‌ها رو تماشا می‌کنن و خودشون توی درست کردنش مشارکت دارن. خب دریا بود، تو ساحل می‌دویدن. یک دریا داشتن مالِ خودشون، این بچه‌ها بعضی‌هاشون از اطراف کویر می‌اومدن و هنوز دریا ندیده بودن».
این دهکده اکنون تحت عنوان اردوگاه حبیب بن مظاهر برای استفاده‌ی معلولین کشور تغییر کاربری داده است. در این مورد نظر دیبا را جویا شدیم. او پاسخ داد:
ما این اردوگاه را برای کودکان بی‌سرپرست طراحی کرده بودیم؛ جایی که بچه‌ها در آن بدوند، جیغ بزنند و بازی کنند. چرا جای بهتری را برای معلولین در نظر نگرفته‌اند؟ مخصوصاً اینکه عده‌ای از این معلولین، بازماندگان جنگ بوده و برای کشورمان ارزشمند هستند. بنابراین جا داشت تا مکان بهتری برای این افراد در نظر گرفته شود؛ جایی با رمپ و امکانات رفت‌وآمد نابینایان. در این صورت مجبور نخواهند شد به خاطر تغییر کاربری، در خود مجموعه دست ببرند. چون اصلاً مقیاس‌ها برای بچه‌ها طراحی شده است. بعضی سقف‌ها کوتاهند و برای معلولین مناسب نیستند.
معماری معاصر ایران
__________________________________________
نام پروژه : دهکده‌ی تابستانی کودکان بی‌سرپرست
معمار: کامران دیبا
موقعیت پروژه: تنکابن (شهسوار سابق)، سواحل دریای خزر
تاریخ ساخت: 1348-1345 خورشیدی
مطالب مرتبط
